Paper mill melen kechi ?

Tang tashi nung angazükba agi, Tuli Paper mill tanaben shia arua paper menüng tenzüktsüba mapa yabo tamakoktsü ka amai kümogo. Atangji, Nagaland nung tanga industries ajak shibangadoker, tang paper memenüngaka meshibangi aliba industry-bo paper mill ya dang asünungji, state government-ia meshibangdaktsütsü asoshi mapang mapang shia kanga meranga inyakba ngua aruogo. Ajisüaka, mangatet kaji, mapang talangka state government-i center goverment dang Tuli paper mill tanaben arua lapoktsü asoshi mepishia aruba sülen 2003 küm center government ajanga sen crore 489 agütsütsü lemtet aser iba nung jagi tamasa sen crore 100 agütsüba nungji sen crore 60 bo Tuli Paper mill reprangba telok Hindustan Paper Coorporation-i tanga nüngdak asoshi amshia adok. Iba sen crore 60 ji state government-i bushitsü melen ano Tuli paper mill shia arudaktsütsü asoshi sen teimba nüngdakba sentong tasenang ka renemer center governnment nem agütsüba ajanga, tsüraburi jembi ama, yartema mereprangshi aser sotsüa meyongshi ta,  tamasa agütsütsü lemtetba sen crore 489 jia mangu aser tanaben sen teimba nüngdaka asüngdangba sentongjia matalok ta  tangbo joko teti asoshi paper mill shibangtsüsa mapang ka agi tongadokogo. Nagaland kümer kobi melii asen samanirtemi Nagaland renloktsü asoshi inyakba mapa tulutiba rongnung Tuli nung lapokba paper mill ya liasü. Iba paper mill lapokba ajanga aluyimertem arem nungi aou, süngküm aser süng ayokba ajanga senotsü ajangzükteta anisüngzük angutsü, paper mill nung mapai aiba ajanga kibong aika ita sen chia alitsü, mill tuluba küma aodang yangji mozü ki aser school tajung lapokba ajanga ano nübortemsa ajangzüktsü. Iba amaji kodang town tulu küma odir, dokan aser hotel lapokba ajanga kibong aika mapa angutsü ta asenok samanirtem mangdang nung asen nübortem tajangzük angutsübaji zünger mezüngma liasü. Tanübo item mangdang tajunga ajakji koyai sür ao ama omadagi. Ajisüaka, Nagaland asoshi mesüra Mokokchung district asoshi teimlaji Tuli paper mill ya dang masü saka ano lanurtemi bilemdanga inyaktsü teimla aser takoktsü lenmang aika lir. Nagaland nung tang tesüsa Tuli paper mill shibangtsüsa mapang ka arudang, yashi Nagaland tenzükdang asen tsüraburtemi tenzüka yutsüba terenlok mapatem ajak tanü asenok lanurtemi shibangyonga aotsü na ? Asenokbo Industry aser terenlok mapa tasen tasen tajungba-tajungba lapokyonga aortem asütsü melen lapoka alibatemang shibangyonga aoertem asütsü na (?) ta tanü yimsüsüba menden nung alir aser malir lanurtem mulungjang ajak nung kanga khuretsa bilemdangtsüla. Atangji,  asenok asoshi Tuli paper mill shibangbaji alima tatem masü saka iba dang nungi tuluba lima ka asenoki kümtettsüla. Iba tangatetba nung, süra Tuli paper mill melen paper mill atema mekazükba li nung kechi lapoktsü ta Tsüngrem dang shisatsü meshia asenok rongnung shisalemsatep tenzüktsüba mapangji tang ya asütsü. Atangji, paper mill melen Medical College mesüra Engineering College aser Human Resources & Skill Development univeristy ama lapoktet nungbo koda tajungba süla ta bilemdanga mapa küma inyaktsü merangtsübajia asenok asoshi tajangzük asütsü. Joko, tanü putu yabo governnment-i industry lapoka inyakba putu masü saka government-i lenmang lapokja private nem industry mapatem ajak inyakdaktsüba putu lir. Iba putu yimya inyakyim aser temoatsüji meteta lanurtemi inyak tenzüktsüla aser government nung alirtemia tangatetba tulu aser tesadem agi asen lima renloktsü asoshi lenmang lapoka anitsüla. Joko tejen yanglushiba nung mapang kangabo meindoki tanü aser asüng asoshi shisatsü tasen bener arua asen lima nung tsürabur aser lanurtem ajak arakzüka mapa tasen tenzüka inyakba putu tasen ka tenzüktsüla.