Peisasa züsentetba

Laishiba nung Tenüngsang Ken 128 nung asen ket agi züsentetba achitsübaji tepelatsü aser iba jagi asenok junga alitsü ta shia angutsü. Atangji, aluyimertemi iba tepelaji meteta lir. Chiyongtsüsa süaka tangar dang nungi alia chiyongba o asen ket agi züsentetba chiyongba na nungi anguba tepelaji khenyongi balaka, kechiyong peisasa züsentetba chiyongtsüjisa temang atema tajungba dang masü saka iba jagi asenok aküm kümdaktsür. Tanübo asenok teimbaka tsümartem ket agi züsentetba dang alia chiyonger asünungji pei ket agi züsentetba chiyongtsü achiba nungi anguba tepela mangu tashidak dang bendener. Tsümartemi züsentetba chiyongtsütem ya jang nungi shir aonsutsü aser süngjanglijang tashi tekaratiba nung teimtiba züsentettsü asoshi mozü amshia züsentetba chiyongtsütem lir. Ibaji dang masü saka ano anogo aika tamajung mekümi tang yatali mesüra ongzükli amato angutsüsa mozü tzü raker sentsüpranga tang alu nungi bener aruli amato kümdaktsür ayoker. Item ajakji mozü dang lir aser item mozütem ajakji asen teboki alur. Aji oda, tsümartem ket agi züsenteta chiyongtsü alia achiba nung sen endokba dang masü saka tashidak bendener. Iba jagi tanübo akok tashi tsümartem dang malii asen peribo asensasa züsentettsü asoshi ajungshiteper. Atangji, asenoka tangar jilu bena nübo aika matsükyonga alu koka inyaker aika züsentettsü asoshi mozü amshia alu ayimer. Ibajia maitsür, kechiyong takokeribo tangar dang ayoktsüsa aika züsentettbaji junger. Ajisüaka, mozü amshia ayimba nung ajuruba takoksa aika rongnung kaji ali raksar anungji tarutsü chirnurtem asoshi alu ayimtsüla masü ali takong toktsür asütsü. Item ajakji kanga junga bilemdanga inyaktsü alinungji, akok tashi asenokbo mozü mamshi ayimba lu ‘Organic farming’ nung temulung agütsü junger. Kodang asenoki mozü mamshiba lu yimdir, item lu nung züsentetba jang, aonsutsü aser süngjanglijang alitsü asoshi tangar bushiyonga arutsü aser jenjang tulu agi ayoktsü. Tanübo, tzü mopong ajak menenadoker aser chiyongtsü nunga mozü dang, anungji takokertemibo alima talang nungi asüyonga mozü mamshii züsentetba chiyongtsütem bushia achir aser ajemer. Iba nüngdakji meteta asenoka kibong shia pei peribosa züsentettsüsa ozüng agi alu yimdaktsü nunga koma süla (?) ta asüba tasüngdangba ka taoba hopta nung benoka bilemdangogo. Atangji, kechi mapa südir süaka pei ajungtsü atema ozüng küma latetter inyaktsübaji menüngdaker saka tangatetba agi inyaktsüla. Aji oda, ozüng agi aluyimba nungji tamakok alutsü saka iba tasüngdangba jagi tangatetba ka agüja nübortem shisaboludaktsünübaji pei peribosa peisasa züsentettsübaji shitak saka kong, koma aser kechi lu ayimtsü ta bilemdangdaktsüner. Pei peribo peisasa züsentettsüla ta ajungshiba tetezüji alu tuluka ayimtsü indang jembir masü saka aseni asensasa inyaktettsüsa tsük lu, aonsutsü lu, süngo lu mesüra süngjanglu tilala ayimtsü. Ibaji ali alirtembo ki temeket nung atsü (garden) nung ayimtsüa akok. Mozü mamshi ser süngotu agi alitemo kümdaktsür asen peri züsentettsüsa ayimtsü asoshi ali tuluka menüngdaker. Ano, alu nung tsünüsenpongtsü chitsüba longpen aser yimzüba shiruru tila tepsettsü asoshi mozü masü nashi tetsü (cow) natzü enzüka tzü den meyokteper araker. Item ama pei peri züsentettsü atema aluyimba maparen angazüktsü teyari nüngdakra onokia yaritettsü. Atangji, Kohima aser Dimapur nung alirtem aika alu ayimtsüsabo ali makatsü saka pei kima tilaka nung asüyonga naro tsünür amai aonsutsü danga kar adokdaktsütetra, ibajia tajangzük tulu asütsü. Iba amaji Kohima aser Dimapur nung alu ayimtsüsa ali mekaaka nisung ajak pei tsürabur yimlenbo alu ayimtsü asoshi ali peria kar, anungji oagiji yimtaklirtem den külemi ajungshitepa ayimtsüla. Iba amaji kodang asenoki ajungshitepa peisasa pei peribosa züsentettsü atema alu yimdir, temang nungi asentzü sendoka temang pongpapongpaa akümtsü aser pei ket agi mozü mamshi züsentetba chiyongtsü achiba agi tepela aser aküm angutsü aser temang anema alitsü. Ano, idangjiang tsümartem dak metaloker aliba tia nungi nüjiso angutsü.