Raliwalirtem arudaktsüner

Tanü lima nung senotsü anguba lenmang kaji raliwalirtem (tourists) anir senzüba aser parnok anendakja mesüba mapa ya lir. Aji oda, tanga mapatem dang nungibo raliwalirtem dang nungi anguba rongsen teimba asütsüsa inyaktetba limaji Israel lima ya ka asütsü. Atangji, parnoki alu junga ayimer aser raraba osettema junga yanglur saka par linüki aruba rongsen shilem tulubalenka raliwalirtem nungi aruba rongsentem lir. Ibaji talisa Israel limaji temeshi lima ta ajatsüsa atalokba otsütem mesamadaktsüi wazüka yutetba ajanga lir. Aji oda, Israel nunger teimbakati Yisu Khristaji Tsüngrem chir alimai yokba ta mamanger, ajisüaka par lima nung Yisu asoba tesemtem reprangi arur raliwalirtemi bendentsüba rongsen agi parnok takar küma anisüngzüka alir. Aji oda, asenok Israel limai ora, asenok anir senzürji Yisu dak mamanger ka dang asütsüa akok saka Yisu indangji parnokiang tajungba asenok dang rasaa ashir aser Laishiba otsüa parnoki temetetba, kechiyong ibaji parnok mapa kümer inyaker. Israel limaji mesüka asenoki Nagaland ya raliwalir amongdak tesem tajung ka kümdaktsütsü asoshi merangba angur. Aji oda, küm shia Nagaland government-i December ita tetenzüklen Hornbill benjong amongba ya raliwalirtem puatsü merangba sentong ka lir. Atangji, iba hornbill benjong amongba ajanga Naga nunger aika senotsü ajangzükdagi aser tangar limatemia Nagaland meteta kümdagi. Iba kasa benjong ya taküm küma December ka nungi tenzüka anogo ter nü amongtsü asoshi sentong yangludagi aser joko Kohima nungbo hotel ajak raliwalirtemi jelia agiadokogo. Item raliwalirtem aruba ajanga parnok anir senzürtem aser parnok anena chiyongdaktsürtem ajak senotsü aatsü lenmang tajung aika angutsü. Iba nung jagi tenzüka Hornbill benjong mapangji dang masü aser raliwalirtemji Kohima nung dang monger meyipa aotsüsa mesüi asenoki asenoksasa Nagaland ajaklen raliwalirtemi arua mongnütsüsa sentong yanglutsübaji tenüngdaktsü kümogo. Aji oda, joko tanü putu nungbo asenok sobaliba benjong amongba sentongtem ya chiajema pelatepa anisüngzüka amongba kija masü saka senotsü aaba sentong ka asütsüsa asenoki sentong yanglutettsüla. Aji oda, asen limai raliwalirtem arudaktsütsübaji asen lu kümer inyaktsübaji jangratemtsüka asütsü. Iba sentong takok ngua inyaktsü atema asenoki raliwalirtem aruba nükjidong, parnok taginüba aser tejangrabaji metettsüla. Alima nung asenok Naga nungertem sobaliba ya balaka lir, anungji bendanglen nungi arur raliwalirtemi asenok sobaliba reprangner. Atangji, asenlima nung tereprangnütsü topur tajung tesemtema lir, itemjia reprangtsü. Ajisüaka, asen limai arur raliwalirtemi asenok kentenmenü, yartsüngsang aser achiajemba yimya reprangner. Parnok aika asoshi asenok yimtsüngtem küma aliba aser asenok tsürabur kisüjensüba yimyatem ya balaka tereprangnütsüka asütsüa akok. Ano, parnok aika asoshi ariju nung ayipba aser süngkong atemba yimyatemjiang tereprangnütsüka  asütsü. Atangji, tangbo yimtsüng ajak nung ainer anendak ki ka mesüra anabo yanglua lir, anungji item nungji parnok dang nungi taa dalang agia anendaktsütsü akok mesüra kibong kar nung anentsüa akok aser idakji yipa mesübaji sen kümer meshitsü. Parnok asoshi iba sobalibajia jangratemtsüka asütsü. Iba amaji bendanglen süaka pei lima nung kinungertem den monga kazür ama bilema amongtsüsa asenoki parnokji sadoksadoka amongtsüsa renemtsütsüla. Item ajakji asenoki kanga junga inyaktettsü aser kanga junga anepalutettsü, kechiyong aiener dang ajungtsübaji asenok sobaliba lir. Iba ama putu den apet nübortem tajangzük angutsü asoshi jembia inyakdang, tangar bendangertemi asenok akümmetsübui nema mebilemtsüsa government-i lenmang nung auyi mepongdaktsüi asen lima topur junga yanglutsüla. Nübortem sobaliba aser awashibo tajung asütsüa akok saka gari lenmang mejungra raliwalirtemi government nung ochimashi aliba osang tamajung bener aotsü !