Renema maliba lendong

Tan Mongolbar nü Tripura state nung menoknok anokba lendong nung yiruyipongertem anepalutsüsa district aser sub-division nung dang masü saka government medical college aser referral hospital tashi nung anepalur doctor aser staff-tem junga mali asüba osang angashidang, Nagaland nunga kasa menoknok anokba lendongji atalok nungbo koma asütsü ta shisabolua bilemer. Government-i terenlok mapa inyakbaren nung Nagaland o Tripura na medemdangtsüla masü amsa am züdoka itta lir. Noklangben agia Tripura-sa tajungba. Ajisüaka, Tripura ama state, kong chief minister-i anir kanga ochishia inyaktsü meranger, iba ama state ka nunga menoknok tilaka anokba nung nisung ishika yiruba anepalutsüsa mozü kidang anepalur peria maliba osang angashidang, Nagaland nung akaba mozü kitem jenjang ngua tali shisabolua aiter. Atangji, alima nung lendong timtem aika lir, item lendong timtemji kodang kong ataloktsüar memetet, anungji nisung shia teinyaktsüji item lendong timtem nungi kümzüktsüsa renema alitsüla. Item alima lendong timtem ataloktsüba rongnung kaji menoknok ya ka asütsü. Yipru mopong aser tzümetsüng lendong ataloktsüba yabo jelia metetter, anungji aika jenbutetter saka tang tashi nung menoknok anoktsüba mapang aser tesem yabo shingaia metakzütetter. Atangji, menoknok anokba indang bushidanga takzürtemi ashiba agi, India nunga Northeast tesem ya menoknok tulu anoktsüba tesem ka lir. Aji oda, tamalen atalokbatem reprangdangra, Assam kija nung 1897 küm June 12 nü menoknok tuluka anok aser iba lendong nung nisung 1500 shi asüba den teraksa tulu liasü. Ano, iba sülen küm tenem shi lir külen 1950 küm August 15 nü Assam nungsa menoknok tuluka anok. Iba menoknok yabo 1897 küm anokba menoknok dang nungi tesashiba liasü . Iba menoknok lendong nung nisung 3000 dak tali asü aser rongsen nunga tesama tulu ajuru. Iba sülen, Northeast nungsa tesem tesem nung menoknok terara anokba metetter aser angashir. Aji oda, tang tesüsa tan Mongolbar nü Tripura nungi tenzüker Northeast tesem kar nung menoknok anokba osangji asütsü. Menoknok indang bushia shisadangertemi ashiba agi, menoknok anokba agibo nisungtem takoksa tulu angutsüsabo mataloktsüba ser nung, asenoki menoknok lendong nungi kümzüktsüsa renema maliba agi menoknok anokba mapang lendong ajurur aser asüama ataloker. Menoknok anokaka asüama lendong majurutsü asoshi teinyaktsü tongtibang aika lir aser item teinyaktsütem rongnungji menoknok anokaka mechireptsüsa kiojen yanglutsübaji ka asütsü aser menoknok lendong nung yiruyipongertem ajak jet ta anepalutettsüsa teti mozü ki aser yangji anepalurtem peria renema alitsübaji asütsü. Atangji, tangbo asenok ajaki temelaba aser tezübaba apia kiojen yanglur aser government mozü kitem nung ayipdak yipten aser takdang junga renema mekaaka aser yangji inyakertem meliaka, kecha balaka tezümedangi private mozü ki bushia aor. Alima lendong balaka matalokba mapang shirangba anepalutsü kija atemabo makayonga aputepa anepalu sütettsüa akok saka alima lendong nung nisung meyirijang junga asütsüsa atalokba mapangbo private mozü ki ishika aliba kija agibo nisungtem mekümzüktettsü. Ano, private mozü kitema Kohima aser Dimapur nung kar lapoka aliba dak alaka Mokokchung nunga ka ana dang lir aser tanga district aser sub-division-tem nungbo kenyongi kata lapoka mali. Iba ama tesemtem nungji tanüsa mesüra asüngbosa menoknok tulu anoktsü aser iba ama mesük alima lendong tulu ataloktsü ama bilema yangji lapoka aliba government mozü kitem ajak shitak renema alitsübaji kanga tongtibang asütsü. Iba shisabolu, tetsübu aser lendong timtem ataloktsü aliba jagi nübortem mulungjang animesüngzüki bilemtsü tim aser peisasa pei lendongi maitsüsa kiojen shitak yangluba den pei alidak tesem ajak nung government mozü shitak ayutsübaji mapa ajak rongnung rongdak nüngdak tulutiba ama bilema inyaktsüla.