Saru agi timtem agütsüba

Nagaland nung linük tenzükertem telok balalai saru saruba agi terenlok mapa meinyaktet Nagaland rajang kümdaktsüba ya tesasatsüka aser tejashitsüka lir. Jungjunga bilemdangdi süra koba yimten aser telok südir süaka saru mesaruiang taküm melitettsü, ibayongji government-ia tax agir aser lokti tentet asoshia züngsem saru aser kilen saru den lokti nüngdak asoshi saru sarupet sarur. Item ajakji yimten aser lokti ajungtsü asoshi sarur, anungji yimten aser lokti saru saruba ajanga alima telongi malutsüla aser nübortem timmatemtsüla. Ajisüaka, Nagaland nungbo yamaji masü. Linük tenzükertemi saru saruba ajanga gari lenmanga meyanglutettsüsa akümbaji asenok asoshi takoksa dang masü saka alima tsüngdang nüngku bentetter. Aji oda, taoba hopta nung Dimapur aser Kohima tsüngda 4 lane yanglur company dang Naga nunger telong nung alir telok kati saru magütsüra mapa meinyaki anendaktsütsü ta amokmerenbaji Naga nunger ajak asoshi tia majung asütsü. Atangji, saru memeshiyonga Nagaland nung mapa inyaker contractor-tem aikati pei lima meimba shisatsü agi mapa meinyaker. Aji oda, senotsü tajangzük angutsü dang bilema inyakba agi government senbo aika endoker saka mapa shitak meinyaker. Iba jagi Nagaland nung gari lenmang nung black topping aoba ya ita ishika tsüngda menüngsaa aor. Ibaji dang masü saka Nagaland nung kiojen kata shitak merenemtetter aser government-i inyakba mapa ajak nung jenjang dalangba apia oset tamajung bendena yangluba teimba asütsü. Item ajakji telongpurtemi saru saruba nem nungloktsütsü. Ajisüaka, telong nung alirtem dang nungibo tema nung alir tulurtem aser ketdangsertem saru tuluba aser teimba agütsütsüsa akümer. Iba jagi mapa junga inyaknüyonga contractor-tem asoshia timtem aika ajurur. Tanü asen lima mainba kuli aser timtemji itemji lir. Shidi asünungbo, telongpurtem ya Nagaland nung dang masü saka India ajunga nung lir. Ajisüaka, tangarbo alimabo kecha timtem melii renlokyonga aor. Imphal yimti ya Nagaland nung Dimapur aser Kohima ajanga nüngdak osettem bena terenlok mapa inyaker. Aji oda, asenoki bilemtsü agi Imphal yimti ya Kohima dang nungi kanga agia teküpbokba jenjang nung merenlokteti alitsü amai bilemer. Ajisüaka, Kohima nungi Imphal yimti atongdang aoksar, kechiyong Imphal yimti renlokbaji Nagaland denbo medemdangtsüla masü, Delhi amai dang lir. Asenoki metettsüba kaji Manipur nung telongpur telok 20 dak tema lir aser parnok ajak jagi saru meshia alitsü. Ajisüaka, terenlok mapa nungbo makoksadaktsür. Aji oda, saru liang teli, shibai inyakdir inyakaka oset shitak amshia mapa shitak inyakdaktsür, kechiyong ibaji nübortem sen agi nübortem asoshi yanglur. Iba tangatetba nung ano tang Mariani aser Mokokchung na tsüngda gari lenmang yanglutsüba maparen nung yimtsüngtem longjemer shinga nema saru mesarudaktsütsü aser alimelena kecha magitsü saka mapa-ang shitak inyakdaktsütsü ta telemtetba agibaji shitak agiogo. Iba kasa telemtetbaji Changtongya aser Longleng lenmang asoshia ali kiburtemi aginung jungla ta bilemer. Atangji, alimelen (land compensation) agiba agi contractortem makoksar, kechiyong ibaji mapa dakji keta lir  aser center government-i agütsür. Ajisüaka, aiben asenoki alimelena magir aser mapa-a shitak inyak meinyak ibajia merepranger, anungji nübortem kanga akoksar. Iba amaji Amguri aser Mokokchung lenmang yangluba nunga atalokba angur. Aji oda, tang nungibo linük tenzükertemia saru saruba agi terenlok mapa anentsüsa meinyaktsüla aser tema nung alir tulur aser yimsüsürtemia ‘commission’ magitsüla aser contractor-temia tajangzük arishia masü saka pei lima meimba shisatsü agi ‘nie yangluba aser inyakba mapasa tajungba asütsü,” ta asüba tangatetba nung inyaktsüla. Saru meshitsü melen mapa shitak inyakdakjang aser commission agitsü melen asen lima topur junga renlokdakjang. Aji oda, nübortem asoshi terenlok mapa inyaktsüba sen nungi sen crore ishika saru meshir mesüra commission agir ki ka yanglutsü agibo, ali ka alitsü agibo mesüra election-i aitsü agibo ochishia Nagaland-ang tasen küma yanglutsüla.