Sen aputsüner !

Nagaland nung taoba küm ishika tsüngda bank tasen aika lapoka odagi. Küm ishika jakdang tashi asenoki metetba bank-temji State bank, Allahabad bank, Baroda bank aser Punjab bank ta asüba bank tenüng ishika dang liasü saka tanübo asenoki kodanga mangashidangba bank-temang tuluba aser tajungba asen lima nung amenoka lir. Item bank-tem arua asen lima nung amenokbaji asenok meyong sen rezüngtsütsü kisüng atema masü saka asenok nema parnoki sen aputsüner. Bank lapokba nükjidongji sen amshia sen agi sen yangluner , anungji asenok sen ayuba atemabo bank-i tetemlok ishika dang keter agütsütsü saka asenoki parnok dang nungi apudangbo tetemlok teimba meshitsü. Ajisüaka, bank nungi sen apuba tetemlokji nija dang nungi apuba dang nungi tetemlok kanga agia ishinba asütsü. Tanü asen lima nung nija sen aputsürtemi ita nung tetemlok 5% agi aputsütsüa akok. Ibaji sükdangra küm nungbo 60% tetemlok agi apur amai akümtsü,. Ano, nisung karibo ita nung 10% agia apur. Ibajibo küm nung 120% adoktsü. Ajisüaka, bank nungbo teimba agi küm nung tetemlok 12% asütsüa akok. Ibaji sükdangra ita nungbo 1% dang adoktsü. Iba amaji asen lima nung bank tapu aika lapokyonga aoba ajanga asenok ket nung sen meliaka asenoki bank nungi sen apua tajangzük akaba mapa inyaktettsü. Ano, bank ajangasa süaka center sorkari tang lapoktsüba sentong Pradhan Mantri Mudra Yojana (PMMY) amala sentongtem ajanga tetemlok kanga tajemba nung nisungtemi sen apua amshitettsü. Iba amaji nübortem nem tetemlok tajemba nung sen aputsüba ajanga parnok rongsenren jenjang  tajungba kümdakja yaritsü asoshi NARBARD aser NIDC amala nem sorkari sen lemzüktsür. Item ajakji nübortem nem tetemlok tajemtiba nung sen apuja yaritsü asoshi lapokba bank aser teloktem lir. Aji oda, bank nung sen apuba ya sensakba kija agi apur masü saka tajangzük aketba mapa inyaktsü asoshi tekolok agibo tonga lir saka sen peria mali ta asüba purtem asoshi nüngdaker. Asen kolok nung tajangzük lia inyaktsüsa sentong kecha mali saka sensakba kija agi sen apu nungbo sentsüh maotettsü, anungji sen apua inyakba agi takar akümtsü melen tesensakba akümtsü. Iba amaji asen lima nung kanga ataloker. Asenok aikati bank nungi sen apur saka sentsüh mautetter, anungji asenoka tesensakba akümer aser bank-a akoksar. Iba amaji asenok aikati inyakba agi tanübo asen lima nung bank aika liaka asenok dakbo temulung malemer. Kechi mapa nung südir süaka temulung lemtetba ya kanga nüngdaker. Aji oda, bank-i asenok dak temulung lemtetra bank nung akaba sen ajakji asen meyong asütsü. Tanübo Nagaland nung bank-tem nung asenoki sen ayuba aser bank-temi asenok nem sen aputsüba jenjangji medemdangra, asenok nem aputsüba dang nungibo asenoki ayuba sen kanga agia teimba asütsü. Iba jagi asenok o bank na prongla akoksar. Aji oda, tang PMMY ama sen aputsütsü sentong tajung agi asenok tonga arudang, asenoki iba tajangzükji agitettsüla aser iba tajangzükji agitettsü atema asenok dak bank-i temulung lemtettsüsa asenok alitsüla. Asenok dak temulung lemtetra bank asen ki tonga aruagi sen apuang ta mepishitsü saka asenok dak temulung melemtetra asenok bank tonga oagi mepishiyonga asenok nem sen maputsütsü. State Bank of India-i anir bank ajak nung asenok nem sen aputsütsü sentong aika lir, anungji iba senji apua asenoki tajangzük aketba mapatem inyaktsü bilemdanga inyaktsüla. Asenok alidak asenoki tajangzük lia inyaktettsüsa mapa aika lir, anungji itemji asenoki reprangtettsüla. Kechi mapa inyakdir inyakaka aseni inyakba mapaji nübortem nüngdakba mapa ka asütsüla aser nübortemi junger ta ashitsüsa inyaktsüla.Tatishitsü agi, asenok alidak nübortemi amtsük kanga achir saka shingaia amtsük meyanglur ta süra bank nungi sen apua amtsük yanglu nunga ajungtsü ta asenoki reprangteta inyaktsüla. Aiben asenoki  tangari inyaka aliba kasa mapa kasa tesem nung ajizüka inyaker aser ajia mashimashi inyaker, iba jagi asenok akoksar. Iba amaji mesüi tangari meinyakba saka nüngdakba mapa ka kanga junga inyakra, ibajibo nübortemi kanga sapua agitsü. Idakji tajangzük lir, anungji bank sentsüa autettsü aser asenok dak bank-i tali tali temulung lemtettsü. Bank-ibo teti asenok nem sen aputsünüa dang lir, anungji asenoki parnoki temulung lemtettsüsa alitsüla.