Senotsü teimi Ketdangsüba

– Dr. Sunep Imchen

(Iba ocet ya DABA Tongtepratep nung adokba ocet lepshia adoktsür)
Senotsü teimi ketdangsüba ta asüba ya, tangatsübo kanga tongmelang saka mapa agi sayutsübo balaka. Iba onük ya zübazübaa dang angatsüba mesüra jembitsüba onük ka masü.Meimchir taküm ajak asoshi senji tongtibang. Aika akaba, mesüra tera dang akaba, kanga meimba mesüra lalushibungba ta, kechi komar süang, sen akaba jagi asenok jangratema bilemdaktsür mesüra makaba jagi nemjema bilemer. Khristantemi sen indang otia mejembiner mesüra Tsüngremer tesayuba aser inyakyimjia angatsü mejangrar. Saka sen indang onük nung, Tsüngremer tesayubaji asenoki bilemba dang nungi mesüra aseni aginüba dang nungi tejangjaba aser tesademba nung agüja lir. Asenoki iba onük aibenbo sentep kidang jembia mangashir, saka Lai o nungbo iba indang aiben shia angutsü aser Yisui aiben Pa o intepa nung sen aser rongsen indang nung atishia o intepa jembiba angutsü. Tsüngrem-i amangba purtemji sen rizüngdak (bank) amai masü saka temoatsü tzülen ka ama züngshir. Asenoki asen rongsen akabaji alima nung takokba leni aoba ama bilemtsü akok saka Tsüngremibo ajioda merepranger. Sen jagi tekülemer aika puar aser iba nungji tamangertema jenbua mali. Aiben Lai o tesayubaji benshitsü tasak amai, saka aji oda tamanger ka ama itemji angateta benshitsü asenok ajak asoshi teinyaktsü khuret lir.
Tanü iba onük dak sendakba nung tesayuba, talisa economist-temi kaket tajung aika zülua, koda inyak nung mesüra koda amshi nung terenlok tajungba angutsü ta sayuba aika lir aser item ajakji tongtibang. Saka item tangatetba ajakji reformation sülenang adokba lir ta asenoki metetdi. German Economist Max Weberi Western lima yimchi yimjung indang shisadangba nung, ibai Geneva yimti nungi tenzük ta pai ngutet. Pai züluba kaket “The Protestant Ethics & the Spirit of Capitalism” nung, iba tesayuba agütsübaji John Calvin-i tama sayua tenzük ta shia lir aser John Calvin-i item tesayuba aser tangatetbatemji ajunga Laishiba nungi dang bushitetta ashir.
Tanü putu den apet shisashir mongintemi mapang balala nung item tesayubatem nungi angazüka, tangatetba jenti bushiteta asenoki azünger aser angazuka benshir. Saka tanu, iba seminar nung item tashitemetertem balalai ashibaji masü, saka asenok ket nung original kaket, Laishiba lir asünungji, iba nung jagi dang asenoki shisadangtsü aser angazüktsü merangtsü aser asenok taitsüba masü saka senotsü ketdangsüba nung asenok koba jenjang nung lir ta shisadanga, Lai tesayuba jenjangji kodasür tongtettsü ta sarasadema angazüktsü merangdi, kechiaser asenok ajak asoshi ibai kanga tongtibang lir. Asenok aika asoshi Tsüngrem sentsüwangshi metongtettsüsa aser asen sarasadema Tsüngremi melangzütsüsa alibaji, senotsü teimi ketdang mesütetba jagi alitsü shibai metet ? Iba timtemji kija kibong nung, mesüra Arogo aser lokti balala nung, mesüra asen business aser tenzükba wadang balala nung asütsü akok. Sarasadema shisadangdi.
Khristan lima nung sen :
“Nenok tetsü-tebuotem nungi benshia aruba amajok taküm yimsü nungi tesamatsüba oset, hon aser taribi agi nenok alizük masü, saka tarak aser pungmen maket san chanu senti zü, oda Khrista zü agi nenok alangzük”. (1 Peter 1: 18-19).
Iba Lai o ajanga sen mesüra rongsenji kechi jangjatsür, tulu ka süang mesüra tilaka danga süang asen akaba agi asen taküm malangzüktet. Süra, kechiba tesamatsüba oset ka, aji oda aseni sapur aser iba jagi asen puadaktsür? Sürabangla, asenok Khristantemibo senji tera jenjang balaka nung züngshitsüla asü ? Aji oda, asenok ajak pi den saku dang itasen mesüra hajira angur, kasa sen dang amshir, kasa bank nungi dang agizüker, kasa dokan nung dang shishir. Senji sena-aja ta .. ‘” nisung ka takümji inyaktsü, bendentsü aser endoktsüba danga to (?) ta …. , Alimaji aji oda dang aoer nung koda’ ta aiben asenoki jembia angashir. Aji shitak dang, saka Tsüngrem o jagia kechi ashir?
Anungji alima tsütsülen nungi tesayuba aser Lai o tesayuba tepilaji kechi aser aji koma angatettsü ibaji metettsü nüngdaker. Aji oda asü nung dang, na anogo shia sen amshia akümli wadang jajadang aser inyakdang len mechimetsü.
Sura aji shiba sen?
Ibai langzütsü temela masü aser asenok aikati aji shisadangtsü mebilemer. Asenok sen nüngdaker aji atema mapa inyaker. Aji dang masü asenoki aji meimer aser yuner aser aseni bilemba ama asen nüngdak nung amshiner. Aika asoshi sen indang lokti nung mejembir, kibong nunga ajak liabo iba onük mejembir kechiaser kodang sen ta südir ibajibo nija onük aser meimmetua dang jembitsüla ta tangatetba ka lir. Tanü alimaji sen dak dang nailoker alonger. Nisung aika iba atema pei pei yari khuret lir. Kibong nüngdak meperiba khuret, taruba dang nungi teindokba teimba aliba khuret, mapa meinyakidang kanüba khuret, pei atema dang bilemba agi tangar nüngdakba pur meyaritetba khuret, nisung ka rongsen akaba yari asadangba khuret, koda masüba tia jenjang ajanga sensak tiai aiba khuret, kuli balala ajanga sentsii agi tsübanger aliba khuret, aser ano tangaa aika dang lir aser Khristantema item khuret nungi jenbua mali. Nai tangar timatembaji angur aser itemji, karbo nai amshidar asütsü, saka ashiko, sen amshiba nungji na kobala ama nung timtemdar, ajibo nai junga masadangteti alitsüa akok.
Iba timtem tera ya kechi? Hau, senji shishitsü atema hatier tajung ka ta, mesüra agütsüyateptsü atema tesadem inyakyim ka ta, ilang ilanga danga jembitsüa akok saka asenok meimchir sen den tesentaktepji aji oda zübazübaa dangbo masü kechiaser asen meketa aliba alimaji Kanga teziibabo masü aser sen dakji tajung atema aser tamajung atema tashi tulu lir. Tangatsü nung senji neutral saka amshiyim nung neutral masü. Memeteti dang asen tebilemba aser shisatsü, sen tashi jagi asen shisatsü amokbangatoker. Ibaji ngua Yisui Pa nütsüngtem dang “nenoki Tsiingrem aser sen külemi metenziiktet” (Luke 16: 13) ta ashi. Yisui senji tetokteper ka ta angu. Anungji sen akaba agi mesüra makaba agi asenok manishidaktsütsüla. Tamangertemi aiben sen aser tashi angaba na tsüngda tesendaktepji mangateter.
Atangji, tashi angatsübaji Khristan ka taküm rangben asoshi kanga tongtibang saka kodang iba tashi angatsübaji sen tsütsüleni arudir, iba nungjibo tera timtem adoker aser kuli aika agüja asen tangatetbajiang shitak ta asütsü meranger. Ibai shiba sen aka (?) ta asüngdang dang aikati telangzüba balala agütsür.
Kechiba asenoki Lai Oi sen atema tesayuba agütsüba magizükteter ? Ashiba agi, Yisui jembiba O temji shisadangra noklang nung shilem 15% sen indang jembiba lir. O intepba 38 ben tashi Yisui jembiba nung 16 bo sen & rongsen koda amshitsü, iba nung sentaka lir. Laishiba nung tamang aser sarasademba indang dang nungi sen amshiyim indang teimba ziilua lir. Tasen Lai nung temulung asüba indang tenetben tashi shia lir aser iba nungji terokbenbo sen indang nung lir. Süra, kechiba Khristantemi iba khuret indang ya shishia mebilemer ? Item kuli pezü ya bilemdangdi.
Sentokadok & magizükteter (Neglected & rejected) Iba onük ya aiben asenoki temulung magütsüi toktsür aser magizüker.
Hijacked : Tanü putu, senji tsüngrem kümadok nungji aser asen aliba & inyakba tesemtem aika rongsen külemba nungji tenadoker asünung asenoka memeteti dang iba mopungsem jagi menepadoker aser kokdaktsür.
Paidok (Deflected) Senotsü aser rongsen indang, Lai o tesayuba tsütsülen nungi jembidang, jangratemtsü maket mesüra talaktsüka kümadoker kechiaser aji Satan tejangraba.
Melenshiadokba (Redirected) Asenoki shiba tenzüker? Aseni sen aser rongsen amshiba tangatetba jagi asenok nütsüngsüba jenjang meteter.
Billy Graham-i yamai ashir, “Nisung ka, Senotsü amshiyim nung tangatetba shitak lira, pa taküm nung maparen teimba ka yanglushitetadoker. ”
Sen atema Lai o tesayuba pungo:
Sen aser rongsen atema Laishiba tesayuba kechi lir? Iba denji asen jakla aser yimya den medemdangtsü asoshi tesayuba tejangja pungo agüja lir.
1. Tajung asoshi sentong ka: (A design for good) Ibai asenok nem sentong tajung ka yur agütsüba lir. Asenok jangra atemtsü asoshi, Tsüngrem-i rongsen aser sempet tajungtemji asen nem agütsü ta laishiba jagi sayur.
2. Tsübazülemdaktsütsü aliba tashi ka (An inherent capacity to distract) Saka Laishiba jagi aji asen ajungtsü atema yanglu ta ashiyong küla, rongsen akaba ajanga mekümdangra, asenok mulungjang Tsüngrem nungi piladaktsütsü tashi lir. Hosea 13:6 nung Tsüngrem-i .yamai ashiba angutsü, “Saka kodang parnok peisasa sünga aküm, parnok mulungjang mezümeküma aküm: anungji parnoki ni-amadok”. Paul-i ashi ama, sen meimbaji temenen ajak tera. Ibai asenok asoshi kanga dang tekümdangtsü lir.
3. Ketdangsüba nung temelenshi (A transformation in stewardship) Nisung ka Khrista nung taküm tasen akhümba temaitsü kaji, sen aser rongsen ketdangsüba nung temelenshi adokbaji lir. Tasen Lai nung ‘ketdangsüba’ (stewardship) ta asübaji, tekümtet anguba ajanga taküm nung temelenshi adokdaktsüba nungi ta angur. Yisui iba indang tenem nung sayutsüngiba (Sermon on the Mount) Mathi 5-7 tashi nung jangja jangaa dang shia angutsü.
Yisu-i nütsüngsüba aser rongsen ketdangsüba tesayuba aika agütsü aser Luke 16 nung, ochi mashiba ketdangser ka taküm agi o intepba ya shisadangdi. “anungji memeshiba rongsen nung nenok dak temulung melemtetra temeshiba rongsen nung nenok dak shibai temulung lemtettsü “? Iba tesayuba nungi asenok shinga tatsükokdak maka.
4. Tanaben lemshitsü tayongzükba ka: (A redistribution challenge) Tsüngrem-i pa nüburtemi rongsenji ajak nem kesasa lemsadaktsütsüsa mera agidaktsüner. Ketdangsüba nung ochimashi aser teyazü külembaji, nüburtemi rongsen ketsüng nung ochimashi inyakba temenen ajanga lir ta ainketertemi sayu. Laishiba nung Tsüngrem tsüngdang tali akaba mesüra sensakbaji pai maginür ta tesayuba agütsüba angutsü. Tasen Lai nung takari sensaker rishikangshiba anema züluba aika angutsü. Yakob 5 nung item nisungtem dang yamai ashiba angütsü, “nenok rongsentem samaa aor aser nenok süoshi tartsü agi achir. Nenok hon aser taribitem song agi chimar”. Iba rongsen lemshibaji, Tsüngrem yimli renlokba nung asen akaba rongsentem amshia inyaktsübaji tongtibang lir. Sen mori agi o intepba tesayubaji Kibuba maru tashi, asen akaba ajak amshia inyaktsüba ajungshirba lir. Aser ana iba ajanga asen sempet aser akaba ajak Tsüngrem meyong, anungji Pai ashi angatsüla ta sayur.
5. Tanelaren asoshi tongtibang tesendaktep ka: (An essential spiritual link) Asenoki asen rongsen aser asen tanela taküm maparenji taktang balala kümer yuner, saka ibaji Laishiba tesayuba masu. Tsüngrem asoshi sen onuk ya kanga tongtibang lir. Na asoshia kodaka tongtibang ta nai bilemer? Sen asoshi Tsüngrem tangatetba jenjang denji kasa naia angatetner asü ? Ibaji atongtsü asoshi nai kechi inyakla? Nai agütsübaji, Tsüngremi imlaba ama asü masüar, shisadanger na ? Ne tangatetba aser mapa (action) nungji tepila lir mali? Nai sen indang angatetba aser ibaji koda amshir ibaji kasa asü masü? Rongsen aser ne mulungjang.
“Kong ne rongsen aka, idakji nü mulungjang lir” (Mathi 6:21). Ne rongsen kong kar? Yisui ne rongsen kong lir, idakji ne mulungjang lir ta ashiba nungji ‘rongsen’ ta asübaji kechi ? Sen indang kisüng jembirba masü ta angateti aser ibaji asenok ajak dang ashirba lir kechiaser karibo ni rongsen kecha maka ta bilemtsü akok. Yisu-i rongsen akabaji tai ta mashi, saka itemji kechisa aser kong lir aji metettsüla ta shinürba. Temulungjangi rongsen sülen anidaker. Rongsen ayudak tesem pungo asenoki shisadangdi .

(Maneni taruba adok nung…)