Sikkim jilu ajizüktsü junger

Sikkim ya Northeast India nung Nagaland ama state tilaka  lir saka lai India nung dang masü saka alima kintem ajak ajateta inyakba mapa kaji mozü kenyongi mamshii aluyimba state kümdaktsüba takok ya asütsü. Angazükba agi, tang tashi nung pei lima ajaklen mozü mamshii aluyimdaktsüba limajibo Cuba lima dang lir. Iba sülenbo tang India nung Sikkim state ya asütsü. Joko, state ajaklen mozü mamshii ‘Organic farming’ yimya nung alu ayimer asünungji Sikkim süngkhüm adena tangalen nungi alu nung shiruru aser ayi südaktsüba mozü aser ali temo melen amshitsüba mozü kecha bener maitdaktsür. Ibaji mittsü atema süngkhüm shia nung mitkartem yua lir. Atangji, tanü ama lima ka nung mozü mamshii alu ayimtsübaji tasak  dang masü saka meperitsü. Talisa, India ama ka nungbo mozü amshia alu mayim nungbo ayawara adoktsü. Iba ama ayawara timtem nungi nübortem kümzüktsü asoshi mozü amshia alu ayimtsüba shisatsü ya nguteta aluyimtsü tenzük. Ibayongji, tanübo India nung aluyimertemi züsentetba chiyongtsütem perir anünger. Aji oda, alima nung mozü amshia alu kenyongi mayimtsüla ta masü saka akok tashi mozü mamshii alu ayimtsüla, kechiyong temang asoshi mozü mamshii züsentetba chiyongtsüsa tajungba lir. Tanü asüng asenoki chiyongba chiyongtsü jang nungi shir aonsutsü aser süngjanglijangtem ajak mozü amshia züsentetba chiyongtsütem lir, anungji item chiyongtsütemji achidang mozü dena chisemer, iba jagi asen temang nung timtem aika agütsür. Iba ama timtem angutsüba indang meteta alirtemi mozü mamshii züsentetba chiyongtsü (organic food) bushia achir. Tanü putuji iba putu kümogo. Atangji, tanü Sikkim state ajunga ‘Organic state’ akümbaji manger sangwa nung atalokba mapa ka masü saka iba sentong tenzüker küm 12 buba nung asangsang nung ataloker, 2003 küm Sikkim Chief ministeri anir par state ajunga 2015 kümbo ‘Organic state’ akümtsü sentong ka tenzük. Iba mapang nung jagi parnoki Sikkim state nung aluyimertem shingaia alu nung shiruru aser ayi tepsetba aser ali temo akümba mozütem mamshitsü ozüng agütsü. Sikkim sorkari par state nung ‘Organic farming’ tenzükdaktsüba nükjidongji aluyimertemi züsentetba chiyongtsütem jenjang tajungba nung ayoktsü aser ano item ama chiyongtsü dang anguba agi bendang limatem nungi raliwalirtema puatsü. Tanübo item nükjidongtemji ajak ataloka Sikkim nung aluyimertem dang masü saka nübortem ajak tajangzük angu tenzükogo. Atangji, Sikkim state organic state akümtsüba sentong takok ngua inyaktetba nung center sorkaria senotsü agi kanga yariogo aser Sikkim nungertemi kanga meranga inyakogo. Iba takokji ajizüka Nagaland state ama nunga inyak tenzüktsüla ta bilemer. Nagaland ya aluyimertem state lir saka tanübo nisung teimbakati alu mayimer, kechiyong aluyimba dang nungibo dokan nung alia chiyongba dalangba aser tajungba adoker. Ajisüaka, Naga nungertem ya aluyimer kin asünungji, asen lima aser putu den apet aluyimtsü yimya sayura, ashiko, Sikkim nungertem dang nungibo Naga nungertemisa tajungba ayimtsü. Aji oda, mozü amshia yimdi asüyonga asenoki alu tululu meyimtetter, anungji alu tilala ayimdang mozü amshiba jagi chiyongtsü dang masü saka teti atema ali dena raksakdaktsür. Asenoki inyaktsübaji aluyimba yimya ka tenzüktsüla, ibaji kechi lu yimdir yimaka, asen lu mesüra asen yimer lu kija nung ayimtsü bilemba aser sayuba mapatem endoker Nagaland ajungaji asen lu ta bilema aika züsenteta ayoktsü teimla aser tangatetba nung inyaktsüla. Kodang asenoki organic jangotsü, aonsutsü aser süngjanglijang chikujunga züsentetdir, idangjibo asen lui tangar talii arutsü aser asen lu nung züsentetba chiyongtsütemji tayimtsü nung bener oagi Mumbai, Delhi aser America aser England nung achitsü.