Taa magütsütetba timtem

Nagaland state nung alirtem taküm aliba ya government mapa inyakba nungi ita sen anguba ajanga alir. Ibaji asenoki jangratemtsüka amai bilemer saka shitakba nungbo kanga tajidaktsüka aser shisabolutsüka lir, kechiyong ita sen agi taküm aliba tetezüji asenok ajak kibur ka dak nendaker alir aser kibur jagi ita sen magütsütetra asenok kibong teimbaka chiyong athitsüsa akümtsü. Tanü Nagaland Sarva Shiksha Abhiyan Teachers’ Association (NSSATA) pur Kohima nung meyirijang ana asem tashi adenshia longkak aita amongtsüsa akümbaji, talisa, ita sen magütsütetba ajanga lir. SSA sentong kübok Nagaland nung tesayur meyirijang ana noklang tenet ser semer shi shima lir aser item nemji ita pongo tashi ita sen magütsütetba timtemji tulu lir. Item tesayurtem rongnung kibong mesür nisung meyirijang anabosa asütsü. Item kibongtemji ita pongo tashi ita sen mengura, kechi chiajema alitsü (?) ta asüba tebilemtsü khuret tulu lir. Atangji, government nung menden temaba nung amenertem aikati ita sen mapang shitak nung manguba ajanga kibong nung timtem ajuruba indang majangshi dang aser memeteti alitsü. Iba jagi tang SSA tesayurtemi ajuruba ama, küm  tom ka ao tashi nunga ita sen kena mangu timtembaji shishia mebilemer asütsüa akok. Asenok ya shiba aser koba mapa nung südir süang jembiba ama mapa küma inyaktetba aser nübortem timtem metetba nisung asütsüla. Item jagi dang alima meraksatsü aser nübortema timmatemtsüsa tarutsü anogotem indang bilema inyaktsü. Aiben government nung alirtemi pei nisung mapai idaktsütsü nükjidong nung government-i ita sen agütsütettsü asü magütsütettsü ta asüba nüngdak indang mebilemdangi shimoker. Iba jagi inyakertema ita sen mangutsüsa akümer. Shitakba agibo, SSA sentong ama center nungi yokba sentongtem nung inyaktsü asoshi nisung shimdang, iba sentong asoshi dang shimer aser iba sentong anenba den külemi inyakertema anentsü ta teshimdangyongi tejangja telatetba agütsütsüla aser sentong matem tashi inyakertem nem kechi tangutsü ali mapang shitak nung agütsütsüla. Ajisüaka, state government-i shimdang yamaji masü saka state government mapa nung anioker ama shima alinungji, tang SSA tesayurtemi akangba onüktem nungji state government mejenbur. Tatsüka lir külen SSA sentong ya anentsü, ajisüaka SSA sentong asoshi shimba tesyur meyirijang asemshi yabo manentsü, anungji parnok nemji state government-i ita sen agütsütsü. Tanü yangi SSA tesayurtem indang dang jembir dang ashi, department aika nung iba amaji junga mebilemdangi mapa nung anioker ita sen magütsütetba timtem aika lir. Ibai joko Nagaland laotsü tetenzüker asütsü. Tanü amai kodang inyakertem nem government-i ita sen magütsü lir, inyakertemi timtem marem longkak aittsü aser longkakji aita-aita lendong tulu ataloktsü. Item timtem ataloktsübaji government nung alirtem mangdang nung angutsüla aser iba ama lendongji mataloktsüsa inyaktsüla. Government nung alirtemi nisungtem government mapa nung anioktsübaji takok tuluka masü saka government mapa dang nungibo kanga agia tajungba aser tajangzük teimba angutsüsa mapa inyaktsü lenmang aika  sayutsüla. Asen lima nung alu nungi adokba chiyongtsütem yanglua ayoktsü atema machine amshia aluyimba nungi tenzüka Food Processing industry danga kar lapoktet nungbo, yangji nisung meyirijang aika mapa ngutettsü. Iba jagi nisung ajak mazüngi mapa inyaktsüsa kümdaktsütsü. Tanü putu nungbo government ya mapa agütsür ka masü saka mapa adokdaktsüba nung teyarir ka dang lir, anungji mapa agütsürbo peisasa mapa tapu balala tenzüka inyakertem ya lir. Iba putu ya nübortem ita sen chia kazüdaktsüba putu masü aser mapai mao ita sen chia kazütsü atema mapa bushiba putua masü. Ibai akok tashi peisasa alima nung akaba rongsen apokdak bushia rongsen yangluba putu ka lir. Iba ama alima nung alirtem asoshi rongsen agir magima yanglutetba putu ka nung, government-i ita sen magütsütetba timtem aser maksü nungi asenok jenbutsüsa alar ama masü saka kibur ama bilema inyakdi.