Tarutsü Nagaland

Küm 15 sülen Nagaland ya tang dang nungi tajungba küma yanglutetter alitsü tebilemba nung tawa state sorkari ‘ Nagaland Vision 2030’ ta ser Nagaland asoshi mangdang sayuba kaket ka sayaogo. Atangji, küm shia tatar senten nung küm piyong asoshi sentong yangludang kasa tangatetba nung küm ter metsü tsüngda renemtsüba terenlok mapa tulu karbo renemtsüla. Ajisüaka, asenok ket nung küm ka government bener aotsüa rongsen makaba tebilemtsü agi küm aika inyaktsüba terenlok mapa tulu inyaktsü sentong meyanglutetter südi. Ibayongji, tang tashi Nagaland ya tanü poksüng bushia aliba kibongang ka mesüka lir. Ajisüaka, tang amaisa center sorkar nungi aruba sen agi küm ka atema department shia nem terara lemsatsüli aser küm tasen ka tenzükdang ano sentsü nung tenzükli ta asüba sentong agibo Nagaland maintsü. Iba tangatetba nung tang nungi küm 15 tashi nung Nagaland state ya takar küma renloktsü asoshi state sorkari sentong yangluogo ta angateter. Atangji, küm pongo shia government melentsü, idangji kasa government arutsüa akok mesüra tanga yimten telokang kati government akümtsüa akok. Koba südir süang Nagaland government-sa asütsü, anungji sentong dang jungerbo küm pongo, ter aser terpongo nung renemtsüba sentongji maneni government nung ketdangsertemi inyaka aotsüla. Tang Nagaland atema tenüngdaktibaji electric light (power) asütsü, kechiyong lanurtemi peisasa mapa tapu balala tenzüka odi asüyonga light power peria manguba agi meinyaktetter. Aji oda, tanga factory lapoka inyakyonga aotsüba mapajibo yutsür alu (farm) nunga light peria nüngdaker aser alu nungi züsentetba aonsutsü, sünganglijang aser chiyongtsü tapu balala mayok tsüngda meraksai ayutsü atema Cold storage nüngdaker aser ibaji atema anogo nung ghonda 24 light maneni arutsüla. Iba ama tebilemtsü ya küm anasemka nung akoktsüba tebilemtsü masü kechiyong light peria adokdaktsütsüsa hydro electricity sentong ka renemtsübaji küm ter metsü nüngdaktsü. Iba amaji tangaleni yoktsüsa züsentettsü atema alu ayimtsübajia küm pongo ter nung dang shitak tagitsü lia aser tangaria hau ta shitettsüsa yimtettsü. Iba ama mangdang tulu kaket nung dena asüsaa yanglua yur government-i dang masü saka lanurtemi merangdangtsübaji tarutsü Nagaland asoshi kanga tongtibang asütsü. Atangji, alima ka renloktsübaji mangdang nüngdaker aser iba mangdang mapa küma inyaktsü atema sentong nüngdaker. Tanü Nagaland nung yimsüsür aser ketdangsertemi Nagaland renloktsü asoshi küm 15 sentong yangluogo. Iba kisüngjia takok tulua ta bilemdi. Aji oda, tang nungi putu mapang melenshia aodang tarutsü nung lanurtemi item dakji tali moraloka inyaktsüa akok. Ajisüaka, tang iba mangdang sentongji mapa küma tenzüktsü asoshi tamasa tang teinyakdak Naga nunger yimsüsürtemi Tsüngrem aser nisung tsüngdang tenangzükba ka agitsüla ta bilemer. Mangdang tulu süaka aser sentong tajung süaka, yimsüsürtemi pei lima aser pei nübortem meima ochishia meinyakra mangdangji aonung mejangdang anguba mangdang aser pongmang amato ka dang kümadoktsü, Aji oda, pei lima aser nübortem meimba shisatsü lia meinyakra sentong tajungji kodanga merenemtettsü. Tanü Nagaland nung state government-i tenzükba mapa aika küm ter metsü nunga merenemteti ayuba aika lir. Item rongnungji Dimapur nung state stadium yangluba mapa ya ka asütsü. Aji oda, state kati asayadak stadium ka küm ter metsü nung merenemtetbaji tamakok dang masü saka taaktsüka lir. Iba amaji Nagaland Vision 2030 nung aliba sentongtem inyakyonga aodangbo mataloktsü tim. Sentong jungaka state nung yimsüsür aser ketdangsertem mejungra sentongtemjibo mapa küma meinyaktsü saka sentongtem tenüng nung senbo küm shia teimba-teimba endoktsü. Iba amaji mataloktsü atema nübortemi yimsüsürtem shimdang ochishia shimtsüla aser government nung alirtemi nübortem nükentsübutsüsa nübortem alitsüla.