Tashitemetet Tali Shisatsu Mali

–  P. Renthy Jamir.

Tashitemetet tali lira temulung shirang tali lir, aser temetetba renlokra tejashi züiner Sayu- 1-18. Ao oshi tabensaba küma zülu tsütsü liromedema amshitsü nükjidong nung rangloker tongtibangsa 1990 nungi tenzüka nübur tenük sak. Saka tia maka nübur tsüngda O zülu amshiyim tsütsü tebilemba balala atsütepba ajanga Aor tainrogo oshiopen teratet meteter nübo tajung aika parnok temetetba melemsatepi ajemajema lir, aser aji Aor asoshi takoksa tulu ta bilemer. Kechiyong asenok ya tekong temerang, ni bilembasa agitsü ta asür nübo aika lir, aser tajungbaji tamajungba nem shitakbaji taiba nem kokdaktsür. Ibai angajemtsü tatishitsü ojang ana bena arudi.
MOKDANG (Bandh) iba ojang atema tamalen mapang talangka agia Aor tangateter temi ashishitepa ya tetezü tai anungji mokdang ta mamshitsüla ta zülutep. Kechiyong yamala tongtibang ojang yabo tetezü shitak tapet (literal meaning) amshitsüla. Iba ya English oshi nung tejangja tapet o ka mali südi saka Aorbo akhidang nungi mokdang melena tetezü tarok aketba o tajung MENDANG ta jembia aru. Tanü yimer shinga tasenlumungi maotsü kar yimyim mangashi aonunga ta sur lanurtem among nung ia lendi mendanga atar. Lokti ozüng amer lendi nokdanga kazüba MENDANG. Tanü yimer shinga alui maotsü sepaytemi lendi ajak mendanga lir. Saka MOKDANG ya o tila teri mapajia tila teri. Ango aputsü atema ayong nung aset tangzüker tzürü tzü tera yimzüka aluba ali khu ka bener arua tzürüji mesemdangba nokdangba dang mokdang ta ajar. Mokdang Mokdak Mokten Moklok ya ali lishi amala amshiba nung dang jembir. Aser MENDANG yabo ozüng ka amer nisungi nokdangba. Yamala tejangja tetezü akaba O taret yur tetezü makaba samesa tamakitsü o amshiba ya nisung kar tekong merangba ajanga tai ta meteter amshir.
Ano iba den kasa tai rateta jembiba ka bena arudi, yabo Aor lokti nung aiben jembia zülutepba mangu. Strike- Longkak ait ta lir. Strike- Cessation of work on the part of the employees to fulfill their ardent demand. Inyaker lokti kar parnok takangba ka ataloktsü asoshi mapa meinyaki kangtepa amongba. Kangtak ait, Kangtaka among pa onsara kangtak pai ashiba mataloktsüra ta asür. Akangba kangtakba (demand) Longkak ta süra Ao o nung ajak dang tamajungba longkak aitba agi kecha tajangzük mangutsü. Kangrang poknung melem nüpak achi. Pai kechi bilemer tangari memetet pa poknüng sakli aiter ola mali langka tebilemba matalok asütsüa akok jakla majungang asütsüa akok. Saka kangtak ta süra no no ta aji mataloktsüra ta zülur yimjak nung sayur takangba ola ayimoktsür. Ana ya khenyongi balala. Asen Ao oshi nung akhidang nungi jembiba tajayim nungjabo Mokdang ta masü Mendang ta ajar. Ano Longkak ait ta masü Kangtak among ta Kangtak ait yabo kechisüdir ta Kangtakba kanga amongba kazüba (demand). Anungji ojang ana ya tetezü makaba mapetba nungja ya melena shitak tetezü teratet akaba yagi melener amshi nung tajungba asütsü ta bilemer. Dictionary tasenba nung koma adoktsü memetet.
Shibai metet tashitemetet tali asübajagi nübur tsüngda melangmeputsüsa mepuratsü tamakitsü purateter südi. Joko puratet ta jembiba nunga talila bendenloker purapitet ta enoksema jembiba yagi tashitemetet tali ta sayutsungijagi zulu südi. Tali ta asübaji teti tamajung aser Ao o nung purapitet ta süra aji tetezü makaba oshi. Er. Kazükabai ashiba ama Aortemi ano süngpak melena süngtsük ta merangpong melena prangpong ta Antsü melen Entsü ta süngsang melen kongsang Nüoshi melen Anüshi ta jembir itemia tetezü ratet taisa lir.
Itemi mesükba ano ka bener arudi taküm 2018 ASLB-i adokba Calendar nung tatishitsü agi Küptoknü ta lir. Aser ya sen apua aliba nübo or küptok asü Tsük ataka aliba Küptok asü tayang oa akaba Küptok memetet, asenok yashi tashi yamala Küptok Kupra-a lia aru, aser aji anogo telatet ka atakteta maka. Anungji yamala ya temelenshitsü lir ta nübur aikati zülu. Sala Ao Sendeni ozüng tesashi agüja shingaia mezülutsü songtem. Iba lima nung koba lokti südir telok mapa nung takok angutsü tajungba küma yanglutsü nübur tebilemba (opinion) saoka lemsateptsü tim.
Lokti nung shilem magirtemi sarasadem agi nungiter. America nunger itai atur Apollo 13 (1970 April) len tom nung Lunar Model raksa an oxygen tank in the SM exploted on the way to the moon. Koda asütsü nübur tilaba nungi tuluba tashi teyari nüngdaka aküm ali nungi Scientist temi machine teraksa indang direction agütsüba dang masü, America senso ajaki lumia sarademtsüba nübur tamang telongjem teyaritep ajanga sayatenya agi parnok kümzük.
Yamaji anüng tom nung alirtema ali nung alir senso tilaba tashi teyariji nüngdaker süra tang shisema aruba Ao oshi teraksa (tetezü tai rateta amshiba) paika yur Keyi jo tsüngrem jo tasa süra teyanglushiba tajung kati marutsü ta nemjema bilemer. Tashitemetet tali saka tebilemdangba shisatsü mali ta süra takok mangutsü. Zulua aliba ama “Shisatsü maliba yong kü nübur samar.” Hosea 4-6.