Tasüba temerenshi

Alima nung tasüba temerenshi agütsütsü langa alirtem nem temerenshi agütsüba ozüng ya alima aikati magizükteter kechiyong nisungi nisung ka südaktsütsübaji tim masü ta tangatetba tajung ka lir. Ajisüaka, ano külen alima asoshi lendong ataloktsüsa metetsümonga nisung ka taküm ayutsübaji tamashi amato bilemer, anungji ano  kin aikati pei lima aser nübortem samatsüsa mapa tamajung tulu inyaker nembo tasüba temerenshi agütsür. Tang alima nung tasüba temerenshi agütsür kintem rongnung iba ozüng ya kanga akanga benshirtem rongnung China, Iran, Iraq, United States, Pakistan aser India kintem dena lir. Atangji, nisung nem nisung tepsettsü mesüra südaktsütsü asoshi Teyangluria tashi agüja mali, anungji metepsettsüla. Ajisüaka, tasüba temerenshi agütsüba ya mapa tamajung inyakertem rongnunga onsara majung inyaker nem agütsütsü asoshi kin aikati benshir. Aji oda, tasüba temerenshi agütsüba nükjidongji tarutsü nung nübortem tan asütsü aser lendong aketba nisungi tanaben lendong mapa meinyaktsü asoshi samatsür. India nung tasüba temerenshi ya akhidang British nungertemi yimsüsüba mapang nungi lateta amshia aruba ozüng ka lir. Aji oda, tasüba temerenshi agütsütsüba ozüng ya 1860 küm Indian Penal Code (IPC) nung enoka latet aser India yimten nüjiso 1947 küm ngur külena kasa ozüngji meindoki benshia aru. India yimten nüjiso ngur külen India nung mezüng tasüba temerenshi agütsübaji Mahatma Gandhi khasetba ken o nung Nathuram Godse aser Narayan Apte na nem 1949 küm November 15 nü agütsüba tasüba temerenshi liasü. Iba sülen aiben alima kintem sentepdak mungdang United Nations senden nung iba tasüba temerenshi magütsütsü asoshi jembir saka Indiai memulunger. Iba jagi tang tesüsa 2012 küm UN lokti senden nung alima ajung nung tasüba temerenshi agientsü asoshi jembidang, Indiaibo UN-i aginüba anema nokdak, anungji India nungbo iba temerenshi amshir. India nung tasüba temerenshi agütsütsü langa aliba ozüng raksaba mapatemji nisung tepsetba mapa nung shilem agiba, linük anema tongpang ayongzükba, sepaitem rongnung anema apusotsü ajungshia inyakba, tasüba temerenshi agütsüdaktsütsü asoshi tiyazü kuli agütsüba, tanur mesüra tekolok meshitaker mesüra chia-ajemba agi meseper alidang soseta asütsü ajungshiba, pei kinüngbo tasümang den külemi kinüngtsü dena arongba aser aremba akhi sobaliba ‘Sati’ yimya benshiba aser benshitsü ajungshiba, nisung pua bener orr temelen langka meshiba aser tsübudaktsüba, mozümora tanen makai abenba aser tang tesüsa 2013 küm tetsür taküm anema tashiyim agi raksaja südaktsüba mesüra taküm kodanga shitak shia marutsüsa kümdaktsüba ama ozüng raksaba mapatem anema tasüba temerenshi agütsütsü latetja lir. Tasütsü temerenshi agütsüba ya tetsübutsüka saka ano tasüba temerenshi angutsüsa inyakba mapatemjisa tetsübutsü taketba angutsü. Atangji, tasüba temerenshi agütsütsübaji temela masü iba jagi okadak mapang kanga agir. Iba denji ano tasütsü temerenshi agüja alirtem asoshia taochi lenmang bushitsü atema maongka peria agütsür, Aji oda, kodangsa Session (trial) court kati nisung ka nem tasüba temerenshi agütsüdir, ibaji High court ajanga shitaka ta agizüktsüla. Ano, iba sülenjia tasüba temerenshi ngua alisang jagi taochi meshia Supreme court nung benoktsü akoktsü. Ajisüaka, nisung karibo Supreme court tashi moutettsüa akok, anungji ano parnok jagi India tir mesüra governor dang taochi meshitsüa akok. Ibaji inyakdanger külen tasüba temerenshi nungi taochi mengutet nung dang pa mesüra laji alenseta südaktsütsü. Ano tasütsü temerenshi angur sepaitembo khaseta südaktsütsüa akok. IPC nung nisung ka nem tasüba temerenshi agüjang ta ozüng agütsüba o nung, “nisungbaji tekong nung süngzü agi alener masü tashi sangzüa yuang,” ta metetdaktsütsü. Atangji, nisung nem tasüba temerenshi agütsüba ya tetsübutsüka lir saka ano tasütsü temerenshi angutsüsa inyakertem tanaben chiokra ta asübaji shisabolutsüka lir. Ibayongji, India ama kiralongrartemi anogo shia amokmerenba lima nung iba ozüng ya takangba amshitsüsa akümer.