Temeim kodanga majentsü

Mrs. Meyissongla Rtd. Deputy Director Nursing Nagaland.

Egyptian nunger apijemtsü shin o nung yamai shia lir. Temeim agi pelaa agizükbaji aonung jangratema chiyongba dang nungi tajungba. Temeim ya sempet ajak dang tuluba lir. Oshioyin aika jembitetaka temeim melira aji kecha nüngdak mali. Takar aser tulur süaka temeim melira ajia amajok. Temeimi talangka aremzüker, tenük memeremer, ain madoker, asü makemer, moromora masür, mesütepi mebenshir, pei ajung masar. Tangar majung mesükshir. Parnok dang aria bilemer aser temeim sayur. Lipok 43:30 nung Yosefi pei tenu Benjamen indang aria belemdang pei takdangi yir ajeb, aser pei sasa süngjemshi ta shia angur. Lipok 42:24 nunga Yosefi parnok toktsür oa ajeptsü tenzük saka pai tanaben parnok dangi arua jembiba otsü angur. Kechiyong Yosefi- tedi nungertem menen atema aria bilem aser parnok dang temeim tulu sayu. Pai parnok tai adok. Lipok 43:26 aser parnoki pa madang apudak, Yosefi pai akhidang pongmangba bilemteta arua temolung raksa. Yosefi talangka aremzük aser parnok dang temeim sayua parnok dang junga benshi. Kechiyong temeimi mesütepi mebenshir, tangar majung masüker, ajak azüzüker. 1 kor 13. Temeim kodanga majener. Tsüngrem temoatsütem ajak pa nem moatsü. Kangasa takar, Italy nunger asangur ka pa anepdang chiyong machiyongi par kiyonger sensaker tem nem lemasa agütsü. Paji Mussoloni, tesülen pa yimsüusür ka par lima nung aküm.
America nunger Robert Lee, pa ya civil war nung commander tulur nisung ka, pa train nung aodang sensaker tantsür ka nem pa menden agüja mendaktsü, iba temeim mapa indang alimai pelaa bilema jembir. Ano, America nunger ochi meimer ka clark mapa inyaka alidang, pa medemer ochimashir kati pa ashioktsü aser dollar 300/- sentsüh atsüh, iba sentsüji küm 17 ao, tetemlok dena. Pai clark mapaji toktsür mapa tanga ka bushitsü New Orleni ao. Yangji shishidak (market) Negro nunger alartemji aika tetsüng anatsülen merangsen agi alener kanga mejungi züka merenshiba aser sen yong alartemji ayokba angu. Ibaji ngua pa molungjang kanga raksa. Idangji iba indang pa molungjang telungtiba nung zülua ayu. Mapang tajung arura kenübosa ni item alartem nem nüchiso tia agütsütsü ta ashi. Pa molungjang taroktiba nung tajemzük aser tepetzük tia nung alirtem atema aria aser meima bilembaji Tsüngremi angu. Pa kodang tain aküm, küm aika election nung madoki pa timtem aika ajuru. Tesüsa election nung adoka pa 16th buba America nong president aküm. pai mezüngbuba Africa nunger alar tia nungi nüchiso agütsütsü sangdong. Iba dang ya chichiba temeim ta ajar. Africa nunger alartem nem pa nüng sangdaktsütsü mesüra Hon/diamond senti lung sempet imlaba masü, pai parnok odang angati nung meima bilemba agi alar tia nungi parnok nem nüchiso tiaji agütsü. “Abrahem Lincon” azü agi tanak nisungtem nem nüchiso tia agütsü. Iba atema par nisungi- (America nungeri) pa kaseta südaktsü. Iba sülen Africa nunger küm ishika tsüngda nung sports, tzüyim telong aser anünglak nung senzübar, ken tenba industry nung, aluyimba nung aser film industry ajak nung parnok nüngtugu aküm. Asenoki temeimtep mapatem indang shihrurutem nungia angazüktsü akok. Kenü anogo meja ka tzüküm anasa kazüa senzü, idangji mejaji ajudoker tzüyim jagi ayi , idangji mejai yamai ayimten, “Ni tsüyim tulu nung ponger odar, kari ni yariang, tang ya ni kümzükra iba temeimji kenübosa nia meyipa yaritsü.” . Idangji posü ozü kati yima orr süngo tu (leaf) ka mechizüka yok. Idangji mejaji iba süngo tu nungji ayaloker tzüsemi nungshia tzüyimküm nung nungteta toktsü. Iba amaji meja takümji kümzük. Mapang talangka lir külen, iba posü dak to akatsü asoshi nisung kati perangpong mekanger lia meja to agi yakta oa nisungba tetsüng nung metep, idangji aoksar prangpongji ali nung tsükdaktsüdang, ozüji yima oa taküm kümzük. Kenü anugo molusongzü tulu kati koya ka pua nguseta achitsü lia, koya jagi kanga mepishi. Tulur kü dang aochiang, temeim sayua ni chiokang, nia kenübo na yaritsü. Imlibilema ni chiokang ta mepishi. Molusongzüi menürema yamai koya tila kati ni ama molusongzü patakati komala lenmang nung yaritsü ? Aji tamakoktsü ta bilem. Saka molusongzüi koyaji aochia aser meima bilema chiok. Mapang kopi melii molusongzü to meimchirtemi zütsük (net) mesanga ayuba nung pur, kanga arüa ayimten, kari danga ni yariang ni, ta ayimten. Idangji koya to agi angashia asema orr zütsük to pa tepu techira agi metepsatsü aser molusongzü to jentet. Yamaji shiruru aser meimchirtem ajak saku. Takari aser tuluri tilar aser sensaker dang temeim sayubaji amajokbo kodanga masür. Tulur aser takar aika tilar aser sensakertemi taküm kümzükba otsüren aika lir. Ibai Tsüngrem sentong lir. Iba jagi tulur aser tilar, takar, aser sensaker ajak kati ka yaritepa aser meimtepa aliba jagi Tsüngrem sentsüwangshidaktsür. Temeim mapaji alima yimya mopung nungia asenoki angazüker.
Süngdongi süngjang tapu balala küm songtema tangtsür aser asenok chidaktsür, angati dang agutsür.
Ayongi küm piyong tzü agütsür.
Ita anü petenui tesangwa agütsür, amang sangwatsür aser lemsatsür
Ninangi ninang mojitsü agutsür.
Alii- tsünüsempongtsü ajak mongpu balala nong meyia chidaktsür
Anüng nungi mepeti tsünglu yoker aser azüngtsü agütsüa asenok, shiruru, aonsotsü aser süngdonglidong yaria mesür.
Temeim mesayutetba aser ashikülak mapa ajaki sempar. Bishop Hatto ya kanga takar nisung ka liasu. Anogo shia sensakertem pa dangi tsük alia aruba agi pa kanga lakteta aküm. Kenübo pai sensakertemji jen tulu tazüng ka nung tsük agütsütsü ta shir sensaker aika sendendaktsü, kodang sensakertemji jen sünga senten pai jenji shipanger sensaker aika mi agi rongseta südaktsü. Pai bilem joko sensakertemi ni memeimtsü ta bilem. Saka mapang kopi melii pa dangi osang ka aru. Koyatem million aika pa achitsü arudarji ta ashi. Saka pai ashi, Rhen ayong tulu ajanga orr chuba ki tuluka lir. Ni yangji jenoktsü, koyatemi ni mechitettsü. Pa yangji shipanger alidang koyatemji ayong tuluji wadanga arur chuba ki ajakji meteppoker koya aikati pa tetsüng tekolak, ajak len nungi achi, pai meteta pa mang ajakji chimaba otsü lir. Temeim makaba takar dangi ataktem yamaji arur.