Ter Shilem tenla indang Lai tetuyuba tatsü agi

– Y. Imti Tzüdir, Nuton Bosti, Dimapur.

Ter shilem (tithes) agütsüba ya Khristan shia teinyaktsü mapa Tsüngremi tamangar shia nem nungloktsüba inyakyim rongnung ka lir. Asen Aor tetsü-tebou mapang nung süng, lung aser tsüngrem balala külemba putu nunga par tsüngrem nem shiruru tenla, tatishitsü agi, antepong, ak, azü tanak, entsü aser kenkenbo alar-a tenla agüja aru. Anungji kodang Aor dangi khristan yimsü aru, ter shilem aser tenlatenji agütsüba mapa ya tasen ka masü saka teinyakdak dang tali tajungba yanglushiba (reformed) ama lir. Saka asen tetsü-tebou mapang külemba tsüngremjibo teti taküm agütsüba tsüngrem ta asenoki metet aser aji Temeshi Lai ajanga sayur. Anungji teti taküm agütsüba Tsüngrem dang tenlatsüji koda temoatsü!
Lai tesayuba aser asenoki ter shilem metsüngshia reta agütsütsü nüngdak ta angatet nung iba ocet tila ya zülur. Ter shilem agütsüba ya Khristan ajaki meteta lir aji saka metet yonga aikati magütsür. Yihuda nungertemi tershilem aser tenla agütsübaji Tejen Lai mapang nungi ozüng ka amai teinyakdak mapa ka asünung parnoki kanga junga angateter liasü. osangtajung Kaket Pezü (Four Gosples), nung Yisu Khristai iba atema karbo shia lir. Aser Paul shiti nunga kar nung shia lir.
Ter shilem Aser Tenlaba Indang Lai Tesayuba Tatsü Agi:
1. Laishiba nung mezüng Tsüngrem dang tenlaba mapaji Kain aser Abel tenati tenzük (Lipok 14:18-20; Ibri 7:4-10). Tanabuba nung Yakobi Luz (Bethel) nung mangdang ngur külen Tsüngrem nem ter shilem agütsü. (Lipok 28:22).
2. Mosa ajanga Kibuba Tsüngremi Israel nungertemi ali nungi adokba süshia, süngjang süshia nashi aser san nungi ter nung ka ter shilem agütsütsü ozüng agütsü. (Levi 27:30-33)
3. Küm 40 shi süir külen Tazüngkunem kaket nung ibai tera melenshir Kibubai shia lir. (a) Kibubai shimba tenem (Yirusalem) jagi ter shilem, tarongba tenla, tetepsetba tenla, tatemzükba tenla, nashi aser san telok mezüng mepuba nungi tenla, tsük tenla, aser yamala tenla ajunga tenlatsü shia lir. (T.Kunem 12:5-19. (b) Lenmang talang nungi arurtem atema oset mesüra shiruru tenla melena sen tenla agütsütsü mela. (T.Kunem 14:22-25)
4. Hezekia chuba mapang nung asentenshi (Yihuda chuba 14 buba: 715-687 B.C). Ter shilem agütsüba mapa ya chubatem küpok aiben senzüka yutsü. Anungji Yihuda nunger chuba Hezekia mapang nung asentenshi tulu ka ayongzüka tenlatenji agütsütsü ozüng agütsü. Aser iba ajanga adokbaji: Nüburtemi ter shilem jenti bener aru. (2 Putipuyang 31:2-10).
5. Yihuda nunger tepoukdak nungi meyipa arur külen Nehimia ajanga yanglushiba (430 B.C). “…putir aser Levi nunger atema ozüng agi shimteta akaba alu nungi temeranger tenla, mezüng süngjang tenla, aser ter shilem tenla bendentsü aser rizüngtsü asoshi terizüngdak taktang balala madak nisung shimtet…” (Nehimia 12:44).
6. Malaki ainkar mapang (450-400 B.C meta) tekülemba nung aser tenlaba nung Israel nunger kanga tashi mait liasü. Anungji pai neburtem dang ter shilem aser tenla meranga agütsütsü tajungshi agütsü aser shirnoki tenla agütsüdir parnok Tsüngremi moatsütsü shia lir. (Malaki 3:6-12).
TENLA INDANG TASEN LAI TESAYUBA:
1. Yisu Khrista Tesayuba: Ter shilem agütsüba inyakyim ya Yihuda nungeri Yisu Khrista mapang nunga teinyakdak laisü. (Mathi 23:23; Luk 6:38; 11:42; 18:12; 21:1-4).
2. Tenyar Paul Tesayuba:
i. Shibai kurua prokdir pai kurua arutsü, aser shibai jenti prokdir pai jen arutsü. (2 Kor.9:6).
ii. Nisung shia kechi koda pei temulung nung mulungtet aji oda agüjang; saka nungnanga masü, kangshia masü, kechiyong Tsüngremi pelashishia agütsüba meimer. (2 Kor.9:7).
iii. “,….Nisung shiai pei temoatsü anguba yari langka rizünga yuang” (I Kor.16:1). Ibai maka maiter nem teyari agütsütsü sen rizünga ayutsü ashir.
iv. Tagizükba dang nungibo tagütsübaji temoatsüba lir. (T.Mapa 20:35).
Lai nung shia alibaji mapang shia ner arogo nung Pasotri mesüra Sayutsüngir balalai tenla agütsütsü tesayuba aiben agütsür alitsü südi. Ashiko, nisung karibo iba onük ya joko menüngdaker ta bilemtsü akok. Saka nibo bilemer iba onük ya asen taküm ali tashi angazükba ama mapa agi inyaktsü nüngdaker. Nisung tajung aikati angateter sürnung ter shilem magütsür. Kechiba magütsür aji pai/lai dang metet; saka tongtibangtibaji Tsüngrem mangatetba ajanga, mesüra Khrista makaba ajanga, ta ashitsü akok. 2 Korint 9:15 nung ashir, “Pa mejembitetba senpet asoshi Tsüngrem tenüng sangang”. Tsüngremi Pei Chir Yisu Khrista meimchir nem angati agütsü. Anungji chichiba khristan kati agütsübaji Tsüngremer mejembitetba senpet asoshi tenüngsang agütsübaji aseni tenlaba ajanga sayur. (I Yohan 4:9-11).
Ter shilem yabo Tsüngrem meyong (Levi 27:30). Ibai magütsürbo rakzükraktemertem ta Tsüngrem temeshi O jagi ashir (Malaki 27:30). Khristan kati ter shilem magütsübaji Tsüngrem meyong auyar ta Lai jagi ashir. Na Khristan ka, na ita sen angur mesüra business inyaker, mesüra na contractor ka, mesüra na Doctor ka lir. Kechi mapa inyakdir inyakaka na anguba nungi mesüra tajangzük (profit) anguba nungi ter shilem (10%) agütsüba jagi ner kibong kodanga moukrongtsü. Laishiba nung ashir, “Tagizükba dang nungibo tagütsübaji temoatsüba lir”. (T.Mapa 20:35). Anungji Malaki 3:10 nung ashiba ama aseni tenlaba nung Tsüngremi anüng kichiba lapoktsüdisü melapoktsülir, aser neneok asoshi temoatsü moshia mayim tashi meküpzüka yokdisü meyoklir reprangang.
Ter shilem aser tenla agütsüba yagi tashi angaa mapa agi inyakba sayur. Tenlaba ajanga temoatsü anasü angur:-
(i) Alima Temoatsü: (T.Kunem 7:12-24; 28:1-12; Levi 26:3-13). Tsüngrem dang tenlaba mapa ya tashi angaba mapa rongnung tongtibang ka lir. Anungji item Lai tekong nung ashiba temoatsütemji angutsü aseni mulungsoa tenladi arungma.
(ii) Tanela Temoatsü: Malaki 3:10-12 nungji alima temoatsü aser tanela temoatsü anaprong (both temporal and spritual blessings) angutsü shia lir. Anungji Tsüngremi nangzükba ama temoatsüji mekepzüka yokdisü meyoklir tashi angaa tenladi arungma.
Ter shilem agütsüdang aikati aibelena inyakba kar metongshitsü atema:
1. Ita sen agir atema: Nai ter shilem gross income (Total emoulment) nungi asü ‘net income’ nungi agütsür? Ibai kanga dang tongtibang point ka lir; kechiaser aikati net income nungi dang ter shilemji agütsür. Saka kü tangatetbabo ‘gross income’ nungi ter shilem agütsütsüla; kechiaser kechisa katizüker (deduction) ajanga tatem nungbo na tajangzük atema dang katir. Tatishitsü agi: GPF, House Rent deduction, Loan recovery deduction, etc. item ajunga na personal benefit atema dang lir. Anungji ne ita sen (gross income) nungi ter shilem agütsütsüla. Business inyakertem, Contractors, Private Hospitals, Clinics, item atema parnok tajangzük anguba nungi 10% agütsütsüla. Ki para angurtem, Bank deposit nungi interest anguba nungi, scholarship anguba nungi 10% tenla agütsütsüla. Tatsü agi, na rongsen temoatsü anguba ajak nungi ter shilem agütsütsüla.
2. Ne ter shilem kong agütsütsüla? Ne ter shilemji na koba arogo nung dena yang nungjagi tanela chiyungtsü angur iba arogo nung ne ter shilem agütsütsüla. Town nung alir aikati na koba town arogo nung dena lir yangji masü saka pei taso yim arogoi ne ter shilem yokbaji tim masü. Ano kari Pastor mesüra Missionary/ Evangelist kar yarira ter shilem nungi magütsütsüla. Yimer Fellowship kari mesüra arogo kari, project kar atema yimer ajunga nungi itak ka ter shilem agütsütsüla ta yanglura ajia tim masü. Yamalajibo ter shilem nungi masü saka ne jurila sen nungi agütsütsüla. Asen aliba/ atenba arogo paidoker tanga arogo mesüra telok kar nem ne ter shilem agütsüra Tsüngrem O nung melaba ama masü. Malaki 3:10 nung yamai ashir, “Kü kidang chiyungtsü akatsü asoshi ter shilem ajunga terizüngdak kidangi bener arung”. Iba tetezü ter shilemji Arogo nem agüjang ta ashiba lir. Kechiaser Osangtajung sayutsüngirtem Osangtajung agi alitsüla. (I Korint 9:13, 14).
3. Ita sen tila achirtem mesüra sensakertem atema ter shilem agütsütsü kibong atema sen-o-tsü len teimtem asü? Ni bilemer, yamaji kodanga masü. Kechiaser ter shilemjibo Tsüngrem meyong asünung na anguba nungi 10% Teyanglur Tsüngrem nem agütsüba jagi na balaka timtem malitsü, saka taliang temoatsü angutsü kechiaser Tsüngremi aji nangzüka aliba temalen shisemogo. Saka na taliang temoatsü angutsü. Ibai kü personal experience aser ni dang masü tetenlar ajaki aji metetta alitsü.
4. Pension agirtemi na pension sen nungi ter shilem agütsütsü asü? Hau, agütsütsüla. Khristan kati pa/la tangu sashiba manen tashi ter shilem agütsütsüla; kechiaser pension senji na atema ita sen (salary) lir. Pauli ashir, “Nenoki atentena aser tsübua pei tekümtet inyakang” (Filipi 2:12) Ter shilem agütsüb yaa tamanger nem Tsüngremi nungloktsüba Tanela mapa ka lir. (Malaki 3:10 nungia temalen zülua alibaji züngdangangma).
5. Arogo nung full time tenzükertema ter shilem agütsütsü asü? Züngdangba 18:26 nung Levi putirtema parnok ter shilem anguba nungi ter shilem agütsütsüla ta ashir. Ibri 7:9 nunga Levi pa ter shilem anguba sen nungi Abraham ajanga ter shilem agütsü. Iba kasaji Züngdangba 18:25-30 nung shia angutsü. Anungji Arogo nung toklang tenzükertema ter shilem agütsütsüla ta iba nungi angateter.
6. Kibong ka nung tebu, tetsü aser chirnurtem ita sen anguba nungi ter shilem tebu tenüng nung dang Arogo nem agüja alinungbo ajibo tai ta nibo angateter. Na mapa inyakba ita sen nungi mesüra contract, business, etc inyakba nungi ter shilem pei tenüng nung dang ashi pei tsürabur tenüng nung magütsütsüla; kechiaser na arogo nung züngsem (member) ka lir. Nai Tsüngrem mapa inyakba aser tenla tenji agütsüba ajak nungi temoatsüji ne nem agütsütsü. Aser Arogoia ter shilem agütsür ajak tenüng zülur ita shia alemer. Anungji ajaki pei tenüng nung dang agütsütsüla.
7. Nisung kari na ita sen angu dang timtem kar ajanga ter shilem magütsüi yutsüra nai iba ter shilemji taruba ita nungi anasü agütsütsüla; ka taoba ita atema aser ka tan ita atema. Ter shilem magütsüi yutsübaji nai Tsüngrem ozüng raksar asütsü. Anungji timtem arema nai ter shilemji sentsü (due) meyui ita shia anguba sen nungi agütsüba tajungba aser tezübaba asütsü. Kechiaser ter shilem mapang shitak nung magütsüi arrear ayubaji asen Teyanglur Tsüngrem ozüng anema inyaker. Tsüngrem O nung ashiba ama “Tagizükba dang nungibo tagütsübaji temoatsüba lir”.
Asenok ajaki metet khristar Arogo kaji Sorkari agütsüba (Govt. fund) sen nungi mapa inyaker masü saka neburtemi tenlaba agi dang Tsüngrem mapa ajak Arogo ajanga inyaker. Tsüngremi nungloktsüba mapa ajak nung asen arogoi takok ngua inyakdakjang ta asenoki sarasadem nung yaridi aser ajaki pei akokba agi tenladi ta ayongzüker.
Tazünger ajak Tsüngremi moajangma. AMEN.