Tetsü Oshi Sayutsü

Sangküm 2018 küm nungi Nagaland nung Naga kin shia pei pei lima nung lapoka aliba private aser government school ajak nung class 1 nungi pei tetsü oshi sayutsü asoshi Nagaland government-i telemtetba agibaji sobaliba nung asentenshi tenzükba mapang ka asütsü. Tang yabo school nung kaketshirtem dang English oshi  dak alaka pei tetsü oshibo tongtibang kümdakja mesayur, kechiyong School nung sayuba yimya (Education system) yagi English oshi angazükdaktsütsübajiang tongtibang ama angatettsüsa sayua arur. Ibayongji, lesson ajunga English subject agir amai akümer. Atangji, English ya alima ajunga külem oshi asünungji tongtibang, anungji angazüktsüla. Ajisüaka, English kanga junga meteter pei tetsü oshi memetetbaji tangar tenüng ajak metetter pei tsürabur tenüng memetetba amai lir. Aji oda, school nung sayuba yimya ajanga kaketshirtem nem tangatetba tai ka agütsübaji, English metetra ojang, pei tetsü oshi memetetyonga kecha masü ta bilemtsüsa,  pei tetsü oshi melena English agidaktsüba sentong ya asütsü. Iba tangatetba nung school nung sayutsü sentong yangludang pei tetsü oshi maginertem atema ‘ Alternative English’ agidaktsüba ya asütsü. Iba jagi tanurtem school nung asüdang pei tetsü oshi angazüktsü maongka mengui süidaktsür. Iba ama tangatetba nung aien asünungji , kidang tsüraburtemia tanurtem nem pei tetsü oshi angazükdaktsütsübaji tongtibang masü amai bilemer. Aji oda, aikati pei tetsü oshi jembitsü aaker. Asenok shisamakaba mapaji aji ka asütsü. Atangji, school nung English dang sayur aser English dang jembir asünungji tanur aika English nung kanga junga akümer, saka English jembia jembia pei sobaliba memetet, kin kidong mashishir aser pei tsürabur dena amadoker süng – long nungi tsüktet ama kecha khureta mali taküm lisaa endoker. Aji oda, aika English jembia jembia meshimetsür akümer. Oshi ya tsürabur o tanur na tsüngda aser putu o putu na tsüngda tesendaktep apu lir. Oshi ajanga dang akhi putu mapang o tanü putu na sendaktepdaktsütsüsa ken o aser otsü tapu balala jembitsü. Item ken o aser otsüji tsürabur o tanur na aser tetsü-tebuo o semchirsemnurtem na tsüngda pei oshi agi jembia angazüktsü. Iba amaji pei sobaliba ajak tebang agi pei tsüraburtem nungi angazüka senmang küma benshia aotsü. Ajisüaka, tanü pei tetsü oshi mashiba ajanga tanur o tsürabur na tsüngda otsü matongtetter aser semchirtem o otsüla-obolua nunger tsüngda angatettepa jembitsü oshi maka akümer. Ibaji tanurtem o tsüraburtem na ayongküm balala nung aliba ajuruteptsü asoshi apu yanglua aliba raksa amai lir. Ano, tanübo alima putu balaka melenshir asünungji, school-i maoyonga English aser Hindi oshibo shiadoker, anungji kidang aser school nung sayutsübaji English aser Hindi dang nungibo pei tetsü oshi tongtibangba akümer. Oshi yabo nisungi yangluba oset ka masü saka Tsüngremi agütsüba temoatsü ka lir, anungji oshi ka samadaktsübaji kodanga lepa bener marutettsü aser kin ka asoshi oshi tasen ka yanglutsübaji nisung asoshi tamakoktsütem rongnung tamakoktsü tulutiba asütsü. Tanü Nagaland government-i school  ajak nung English subject ka agiba dak alaka pei tetsü oshi melen Alternative English magitsü ta  renemba jagi Naga nunger kin shia oshi tesamar aliba nungi kümzüktsü. Atangji, Naga nunger ajunga atema külem oshi ka maka nungji, school nung tesayubajibo English agi sayutsü saka akok tashi tanurtem nem angatetdaktsütsü mechi nung pei oshi agi lesson tasaktembo rasaa ashitsü tetuyuba agüja lir. Tangatetba kaji tanuri pei tetsü oshi agi sayuba nung temelaba angazüker. Aji oda, school nung Maths aser Science subject ya tanurtem dang pei tetsü oshi agi rasaa ashi nungang temelaba angatettsü ta tangang rajemer. Atangji, Naga nunger kaketshirtem asoshi Maths aser Science subject ya tasak masü saka tangar oshi nung sayuba agi mangatetter, iba jagi lesson-bo temela ser nung tasak kümdaktsür. Iba tangatetba nung sangküm nungi Nagaland school-tem nung pei tetsü  oshi angazükdaktsüba aser pei tetsü oshi agi sayuba ajanga tanurtemi lesson tajungba aser temelaba angateta takok tajungba angutsü imlar.