Tetsür atema 33% Reservation Bill

– Talitemjen Imchen.

Naga nungeri India nunger temzüng küpok melinüi, balaka linübaji, tereprangtsü balala, libaliru balala, amongtsümong balala, achajem balala aser takzütakpong mesüra atetasü balala lir. Iba jagi Naga nungerbo tsürabur mapang nungi India nüchiso aser yimsüsüba küpok masü, saka nüchiso aser yimsüsüba balaka dang aginüa aru südi. Indian temzüngji, “Secular State” tabo ayu, saka Muslim aser Christian tekülem ki raksajaa reshikangshibatem lir. Ibaji dang masü ozüng amertemi mapang shia, Hindu mamangertem apongmen nung tangshia ola adoker.
Indian, “Temzüngi külemtsü atema tamangba balaka tuyua mali.” Saka Hindu nungeri, “Bharat Ka Hindustan Hai” ta ashir. Yamaji Secular State ka nung, Minister Of State for Minority Affairs, Mukhtar Abbas Nagvi-i “Shirnokisa Nashi Shi Achir Pakistani Oa Liang” ta yimyim ayim. Iba sülen Hindu mamangertem nüngnüngtepba mapang ka, Minister Of State for Home Kiren Rijiju-i “Ni Arunachal Pradesh nungi lir, Ni Nashi Shi achir, Shibai Ni Noktangtettsü? Democracy Lima Nung Kenkenbo O Magizüktettsüsa Kari Jembir” ta langzü. Saka tasüngnü 25th May 2015 nungbo Mediapur nemang tai tonglokjaa, “Ni Nashi shi Machir” ta melenshir ashi. Shiv Sena MP Chandrakant Khaire: – “Cow Should Be Declared As Mother Of The Nation” ta 22nd Dec 2015 nü jembi. Koba tetezü, “Nashi Ya India Lima Ajonga Aliba Kintem Tetsü ta Sangdongtsüla.” Charkhand State Chief Minister, Raghudar Das: – “If India Is Your Land, Cow Is Your Mother” ta August 20th nü jembi. Koba tetezü, “Indiaji Ne Lima Asü Nungbo Nashiji Netsü Tasola Lir.”
Ano India Nüchiso nguli nungi, tanü tashi Naga nunger mesüzüka arur. Kasa state süaka, Nagaland Statebo jenjang balaka nung, Arrla 371(a), 9 Point Agreement, 16 Point Agreement, ceasefire balala ajanga jembia arur. Yamaji asenoki Pan Card aser Adhaar Card amshitsü noktangtsü melena agizükji, “Ozü Tetsüng Nung Lisü Sendaker Yimdaktsü Amai” status tarakmong mali kümogo. Kechiaser “Anpongi Shitsük Dang Pei Tepu Mali Sayu Ama” India Nungeri Naga nunger ajak ateta nguadokogo. Alinük ajongai pei pei netsüng yongzük timba küma U.N dang sayunüba mapang ka, Nagaland nungbo iba jenjangji mengutettsüsa akümer.
India nungeri shiruru mesüra tereprangtsüji yimyasü (nature) dang nungi balaka ajurura, parnokbo Tsüngrem ama züngshir. Aser temoatsü ka ama taküm nung pelaa alir. Saka asenokbo shiruru mesüra tereprangtsüji yimyasü (nature) dang nungi balaka ajurura, iba nü nungi kechi ajurutsüar ta tsübua atetasü tenzüker. Aser asenoki atakzüa ataba ama, kibong nung mesüra kinünger dak kaoa, atsükaloker mesüra tashi agi shiranga, lendong aser timtem ajurur. Itemji matalok tashi temolung animesüngzüker.
Ao kin dak jangratemtsü kaji, teburi tetsür den medoktepi pei pei mapalem balala kümer benteta aru. Lepteptsüngtep putu mapang teburtemji kodang asütsüar memetet asüji, tetsüri tanur reprangba dang masü limalim meteta ayu. Teburtemi mangko bener arudang, ilangtsürtemi Nokchu aser Naklu ken mejema tenloktsü. Ibaji dang masü pei lima kümzüka ayutsü asoshi putu tensa jagi netsüng nüngdaker aser tetsüri tanur aso nungang tasolima wazüktettsü ta tangatetba nung tanur jenti aso. Iba jagi ajaki tetsürji tematiba jenjang nung ayu. Aser Ao lima meyi jenti netsüng tajung renloka tetsütemi nebu tajung anitet. Yamaji libaliru aser sobusolem benteter lia aru. Tanübo parnok tsütsü nung tali raloka aotsü melena, tebur libaliru tsütsüi dang tejakji meyipa lir. Talisa sobusolemtsü nung % mekazüka kecha meliaka, tebur indang tsüngsem tetsüri meshiadok, ko mejepba yimya meshiadok, tola agiba meshiadok, Long pang aser Half pant meshiadok. Kidang chirnurtem rongnunga jalatemi o tanepba jembirji, tsüraburia jalatem temeimba aküm aser joko kaketshir rungpang tashi nung noklang nung tekorbo tetsürtem adoker.
Tanüa India nungeri “Tetsür Atema 33% Reservation Bill” yangluba agi lokti menentsüdagi. India lima nung apetba Tetsür 33% Reservation Billji asen Naga lima nung apettsü asü mapettsüar ajaki rataa bilemer, kechiaser asenok o India nunger sobaliba na balala lir. Naga Hoho aser Ao Sendeni “Tetsür Atema 33% Reservation Bill” ashishibaji tim lir ta nibo tenüngsanga bilemer. India lima nung kechiba tetsür nem 33% reservationji agütsütsü shisatetar, shisadangtsü nüngdaker. Ano Naga lima nungjia apet asü mapetar shisadangtsü nüngdaker. Ao lima nung tetsürji jenjang tilaba nung amshiba kecha mali. Tanü tensa tetsürji kechi agi mabensa? Kechiba Menden Mekazüktsütsüla? Kibong ka nung tetsür tebur kati shilem agikaji, anapronglai shilem agi den sako. Atsükaloker kar nem Menden Mekazüka agütsüdi ta bilem nungbo ajia junger. Saka tanü kasa temeden jenjang nung lia telok nung Menden Mekazük (reservation seat) kodang lidir, tsüngkang memedemi akümtsü aser karbo azümesen aiter rajangtsü tenzüktsü. Ashiko Aoli Watsü tangatet rogotemibo 33% reservationji mejangrai alitsü ta nibo bilemer.