Tiyazü O-ji arishi tatsü, saka ochi O-bo teti alitsü

~ L. Kika Pongener.

Ochi O-ji tesashi, tesepra, tanganutsü kangabo maket, aser ochi O jagi khenbo nisung aika jashidaktsütsü akok, saka tiyazü O-jibo tanang, tanganutsü-ka, nisung aika melamela mesuzükteter. Tiyazü jagi khenbo takok angutsü, kechiaser tiyazü pokümerji nisung aika alitsü, saka kopi meli-i tiyazüji meteta akümtsü. Ochiji khenbo tamakoker asütsü, khenbo maaksu nung alitsü, kechiaser ochi pokümerji nisung aika malir, saka ochibaji kenubo jungkai adoktsü. Oboula-otsüla nungeri jembia aruba shin o ka, “Lishi tzüa kenubo asüngtettsü”.
Tiyazü O ya kodaser jembitsüsa akümer (?) ta jungjunga bushidangra, tiyazü ya tenükmeremba nungi tenzüker. Nisung kari pei pur-medemer, kiyong kidanger, kulem tenzüker kar kibong junga aliba aji nükmeremba, kar dak sempet tajung keta aliba aji nükmeremba, kari mapa tajung inyakba aji nükmeremba, kar lokti tenzükba nung jenjang (Position) junga aliba aji nükmeremba, kar tenung menüktsütsü, kar arishitsü, kar ashioktsütsü, kar maak sutaktsütsü, mesura pei tashimait, mekokmin, aibelenba kar nembangtsü mechi nung tiyazü o-ji purapojia jembir. Atangji tiyazür ka jagi teti pur-medemsor tsüngda nung meputep adoktaktsütsüba mechi tiyazü o tuteptsü, tiyazü o belenshitsü, lokti nung mepetmesu aser telemsa adoktaktsütsü mechi tiyazü otsü-osang aser olulu agi nubur aika mesuzüktsü merangtsü. Aji oda, tiyazü otsü-osang aser olulu jagi shisa maka, teshisadang makabapur, tongmelang nisung aika melamela mesuzüktaktsütsü. Ajisuaka, tiyazü agi takok angubaji mapang talangkabo noktaka malitsü, ashiko kopika moi tetsüktaktsü ajurutsü aser maaksu ajurutsü. Tiyazür jagi tiyazü olulu, tiyazü otsü tapu-tapu yanglur, lennir tajung aika tenung menüktsütsü aser tarak ketdaktsütsü meranga arishitsü akok, saka kechi komar-ka arishiaka, ochishirbo kenu takoker amai asüyonga, kopika meli-i asüngtettsü, aser arishiyonga kodanga memeneptsü. Alima nung nisunger takaba rongsen aser loktiliba nung tenzükba jenjang, item ajakji nisungi arishira meneptsü akok, ajioda, takaba rongsenjia rakzüktettsü akok, aser lokti tenzükba nungjagia atsüzüktsü akoktsü, saka nisung ka dak keta aliba sempet tajung, ajibo rakzüknuyonga merakzüktettsü, tenükmerem yonga memerumzüktsü.
Tiyazür ka jagi teti agia mazüngi kipoksema nubuyima jajatsü. Tatishitsü agi, nisung ana tsüngda nung ken ‘O’ mangatettep kar adokra, tena rongnung shiba tiyazür lir, shibai aibelena lir, pa/la jagi mazüngi kipoksema jaja-a nubur aika mesuzüktsü merangtsü. Ano shiba aibelener aser tiyazür lir, pa/la jagi tiyazü jagi akoktsü mechi nung sempet aser supokrem amshitsü. Ajisuaka, shiba ochishir lir, shibai aibelena mali, pa/la jagi shinga mesuzüka nubuyima mejajatsü aser temeden angutsü mechi nung shinga nema sempet aser supokrem magutsütsü. Aji oda, shisa maka, teshisadang maka, tongmelang nisung aika aibelener, tiyazür jagi kipoksema jaja-a, tiyazü ‘O’ agi mesuzükba, sempet aser supokrem agutsüba ibala nungji metsütaker alangtsü. Ajisuaka, shirnok shisa taka, tangatet, teshisadang akaba nisung lir, parnok jagibo kodanga tiyazü nemji memesuzüktaktsütsü. Oboula-otsüla nungeri shin o jembiba, chi o chi na atongteptsü, taksep o taksep na atongteptsü, molok o molok na atongteptsü ta jembia aru. Aji oda, shirnok tindang nisung lir parnok jagi ochishir poküm nung noktaktsü, saka shirnok ochimashi, seplasepshiba nisung lir, parnok jagi tiyazür tepoküma noktaktsü. Kanga dang tesasatsü-ka, tanu asen lima sorkar, yimten, arogo, loktiliba ajunga nung, ochishir agi kanga dang anunga lir. Atangji tanu asen lima yimten, arogo, lokti ajak nung ochishirbo aikati sempar aser arishir. Lokti ajak nung ochishirbo metenzükdaktsünur, kechiyong ochimashirtem ochimashi mapa inyaktsü mesademer.
Atangji, tanu asen yimten, arogo aser lokti ajak nung shirnoki tasü-ita ochi o jembir, ochi obendang agutsür, taiba dang tai-a ta ashir, parnokjibo shingaia maginur aser nupeta arishir. Alima otsü nung, küm noklang aika tejaklen, Philosopher & Astrologer kari alima (Glope) ya tematsük (Flat) ka dang, aser anu (Sun) yagi alima mekuta alunger ta sangdong. Ajisuaka, Greek nunger Philosopher Socrates, paibo alima ya telunglong (Round) ka lir aser alima jagi dang anuji mekuta alunger ta sangdong, saka tangar Philosopher & Astrologer-temi Socrates dang ibaji mesangdongtsü songtem, kechiaser parnoki Socrates ‘Theory’-ji tiyazü ta aitsü. Ajisuaka, Socrates suadoker kulenang pa ‘Theory’-ji ochi liasü ta alimai meteta aküm. Atangji alima nung nisunger libaliro yimya nungbo ochi pukümerji aikabo malir, saka tiyazü pokümerbo aika alir. Ajisuaka, ochibaji kodakirnaka nembanga ayutsü merangyonga, kenubosa yimjak nung shisang-shisanga jungkai adoktsü. Tanu asen yimten, arogo, loktiliba ajunga nung mepetmesu, tsükchitep, nükmeremtep, tarishitep, telemsa agi sunga lir. Loktiliba ajak nung yimjung, telongjem, temeim mali, tiyazür-i ochishirtem tashiyim agi amokmerena ola matokdaktsür. Ajisuaka, ajak dang arishi tatsütibaji tiyazü ‘O’ ya lir. Anungji asenoki tiyazü nem mokoktaktsüli saka ochi nem kokdaktsüdi. Aji oda, sura asen yimten, arogo aser loktiliba ajak nung yimjung alitsü, telongjem alitsü, telemsa malitsü, kati ka den akümtsübutepa, meimtepa, putepa alitsü.