Tzü lenmang lapoktsüba mapang

Alima nung ya nisung dang masü saka shirurutema pei pei jajaba kenmang, terü, kaka lir aser yamaji tzüa la yima aluba lenmang kaka mesempoka ia lir, anungjji ayongbang nungi ayonglang tashi nung ayimba tzüji iba lenmang nung ayimer aser tzü ayimba lenmangji ayong kümadoker. Kasaji, arem shirurutem rongnunga, talisa shiti senzüba lenmang terü balaka lir, anungji asenoki iba terüji nokdanga kiojen yanglura, itemjibo shititem jagi bendoktsütsü, kechiyong asenoki parnok lenmang lendi amenbang asütsü. Ibaji mesüka, tzü ya-a taküm lir, iba jagiang tzü mejemiang taküm meliteter. Aji oda, asenoki tzü yimzüka aotsüba lenmangji nokdangadokra, tzü jagi terü balaka bushia maotsü saka yangji atsüngdentsü aser iba jagi tzümetsüng küma nisungtem timatemer. Tang iba timtemji Dimapur nung tesem aika nung ajurudagi. Tanü iba ama timtem ajurudang ya yimteni pei pei kiyong aser mepu nung tzünglu aruba mapang motzü yimzüka maotsüsa kiojen yanglua alibatem ajak reprangoka yur, tzünglu anenba sülen bendoktsüsa  sentong yanglutsüla. Atangji, kiojen tulu talang yanglua alitsüa akok saka itemji mebendokra, küm shia iba temeket nung tang timatemba ama kasa timtem ajurutsü. Aji oda, tangar dang masü iba kidang alirtemjia timtem lendong ajurutsü ana nung lir. Tanga state-tem nungbo senotsü aika liaka, pei alitsü kia pei mulungba nung masür, anungji Municipal nungi dang masü saka government nung department aika nungi temelaba agir külenang pei kia yanglur. Aji oda, tesem ka nung ki tasen ka yangluba agi tzü aolen nokdanger asü menokdanger,  aser ali jagi tizüktettsüsa kiji azüklen  koba tashi tua yanglutsüla aser ki yanglur külena kitsükkirong lendong nungi kümzüktettsüsa terenemba ali asü mali ta ajakji jungjunga mita repranger külenang ki asütsüa aser talitsüa melar. Ajisüaka, asenokbo iba amaji repranga kiojen yangludaktsür mali, pei yanglunütsü yangludaktsür, anungji karibo yin tamajung aser cement agi matu ser ki tulu aser talanglang yanglur, itemji menoknok anokdang metettsü,. Ano karibo kilentzü aser ayong agi lenden küma onbanger ki tulu aser talang yanglur, iba ama jagi tanü ama tzünglu arudang motzü taolen maka pei kima nungi tenzüka kidang kiyonger ki dena atsüngbangtsüsa ataloker. Item kitemjibosa bendoktsüla aser yimti nung tesem ajaklen  motzü ayongayonga yimzüka aotsüsa kilentzü aser tzü lenmang shitak piboka toktsütsüla. Alima nung küm 5000 jakdang Indus valley civilization mapang alirtem indang otsü azüngdanga parnok lenden lima alirtem yimti yimdong sademba aser tzü matsüngtsüsa kilentzü shitak yangluba indang asenoki azünger. Item denji asenok libaliro, inyakyim aser tangatetba medemdangra, pi küm 5000 jakdang alir kolok aser shisatsüa memenep asenokbo asenoksasa asen lendongi aitsüa merajem aser mangatet ser asen kilem nungi tsükba tzünglu tzüa dena yimzüka aolen maka ki yangluteper. Ano , ajak dang nungi inyakyim aika nung asenoksa tangatetba asütsüba ser nung asenoksa mangatetba aser awashia memetetba sayuba mapatemji asenoki ali nung morumoruba jakla ya asütsü. Asenok aikati asen kidanger li terara atsünga oa agitsü meranger, arr nung süngdong tema yutsür aser asen li ajangba tashi nungbo lenmang lendi dena aseni agiadoker aser kilentzü jungjunga sademsadema yanglua toktsütsü melen yimi yangluba dena nangbanga toktsür. Aji oda, yimti nung tesem kar nung danga ki o ki na tsüngda lenmang temesü lira, aji tangarbo masütsüa akok .  Akhidangbo asenoki lokti, yimten aser arogo nem ali dena tenla agütsü saka tangbo yimkong jajaba lenmang dena asenoki atsünga agir. Iba jagi tang ama tzünglu aruba mapang tzümetsüng agi asenok dena timatemba dang nungibo tuluba takoksaji  alimai asenok  tetlatetshitsüba ya asütsü. Iba maparen nunga asenoki anir temelenshi tajung ka tenzüktsübaji kanga nüngdaka kümogo. Aji oda, asen ki aser asen li ajanga motzü maotsüsa aseni nokdanga lira lapoktsüdi aser government-ia tang ama tzümetsüng agi yimti nung alirtem timatemdang, teti atema anisüngzük angutsüsa  tzü lenmangtem nokdanga alibatembo ozüng agi lapokyonga aotsüla.