London, January 10 (Agencies) : British website kati Netaji Subhas Chandra Bose asüba indang kuli kar agütsüogo aser iba osang nung August 18, 1945 nü Taiwan nung Bose tayimtsü lendong nung asüba indang kuli agüja lir.
Subhas Chandra Bose asüba indang tesüsaba kulikakettem nung iba dak sendakba nisungtemi tenük kuli agütsüba den British intelligence-i anaben tashi tayimtsü tsüokba tesem nung bushisüngdangba osangtem dena lir.
Iba website nungsa Bose-i tatembang o jembiba indanga shisema lir aser ibaji ajanga pai India nüjiso atema bendanga inyakba kuli sayur.
“Küm 70 tashi, iba tayimtsü lendong ya shitakba atalok asü masü ta terataba onük aika jembia aruogo. Iba dak sendakba nung kuli balala pezüi tayimtsü lendong ka nung Bose asüba osang jangjashitsür” ta www.bosefiles.info ajanga sangdong ka nung metetdaktsü.
August 18, 1945 anepdang yakta Japanese Air Force bomber ka nung Bose aser tangar nisung 12-13 den tayimtsü acha-ayangertem mener Vietnam kübok Tourane nungi apuso. Iba tayimtsü nungji Japanese Army nungi Lt Gen Tsunamasa Shidei dena liasü aser tayimtsü indang lenmangji Heito-Taipei-Dairen-Tokyo liasü.
1956 küm India sorkari Bose asüba kuli bushitsü atema züngsem asem agi akümba -Netaji Inquiry Committee tentet. Iba luden ya Bose’er Indian National Army (INA) nung Major General Shah Nawaz Khan lenisüba kübok liasü.
Parnok dang Japanese Air Staff Officer, Major Taro Kono-i ashiba agi, “iba anogo tsüngsang tajung liasü aser tayimtsü indang engine shitak dang asüba agi pilot jagi Heito nung maneni Taipei nungang oa anentsü atema tayimtsü anir apuso.”
Major Taro Kono ya iba tayimtsü nung mena liasü aser paisa ashiba agi, “ni tayimtsü abelenlen aliba engine mapa junga meinyaker ama ajitet aser iba jagi ni tayimtsü telungi atu aser engine ji reprangdang, ajisüaka ni tendangdang engine ji shitak dang aliba ngutet. Kü den külemi aliba engineer-ia engine ji tendanga reprang aser shitak dang lir ta kuli agütsü.”
Ajisüaka, tayimtsü anendak ground engineer in charge of maintenance Captain Nakamura (Yamamoto)-i kuli agütsübaji Major Kono-i ashiba den meputeper.
“Pilot-i pa dang engine ji tasen ta ashi. Engine tanemi longdakja lia pilot-i minute pungu shi ka engine ji reprangshim. Anaben tashi Major Takizawa (pilot)-i engine tendang aser idangji ni engine nung tajitettsüsa kecha mongutet,” ta Captain Nakamura-isa ashi.
Ajisüaka, Bose’er ADC aser co-passenger, Colonel Habib ur Rahman-i ashiba agi, pai langka ka apokba ola tulu ka angashi.
Ano, Nakamura-i ali nung repranga lia tayimtsü nung timtem adokbaji angu. Pai ashiba agi, tayimtsüji anüngi yimketa atuba sülen, abelenleni meküp aser tayimtsü nungi langka ka tsükba angu, ibaji tayimtsü indang propeller liasü.
Iba mapang tayimtsüji azüklen metre 30-40 ka tur liasü aser tayimtsü anendak nungi metre 100 shi pilar tayimtsü ali nung alua tsük aser tejaklen mi kaoloka arong, ta Nakamura-isa ashi.
Colonel Rahman-ia ashiba agi, “Netaji-i kü tsütsü reprang aser idangji ni pa dang, yimlibilema na tejaklen nungi luang, tesülen lenmang noktangogo ta ashi.”
“Onok kishilen nungi metukotet kechyong iba tsütsü osettsüsettemi nembanga liasü. Aji agi Netaji küna mi jangrua alilen nungi tuku. Pai mezüng mi jangrua alidak ajanga tuku aser ni pa sülen anidak” ta Colonel Rahman-isa shisem.
“Tayimtsü nungi kimai tukuba sülen Netaji kü dang nungi tatsüka pilar noktaka liasü aser pa süoshi nung mi kaoloka arongba angu. Ni pa dangi asema ao aser pa indang bush-shirt belt salazüktsü. Pa longpant nungbo mi balaka kaoloka maliasü” ta paisa metetdaktsü.
“Ni pa ali nung mendaktsü aser idangji pa tekolak abelen nung zübo tulu ka angu. Pa tejak aser kou mi agi ronger liasü. Idangji Netaji kü dang na kangabo meyiru südi ta asüngdang aser idangji ni pa dang ni kecha masütsü ta langzü. Ajisüaka pai kü dang pabo taküm mekümzüktsü ta ashi” ta Rahman-isa ashi.
“Na kodang linüki meyipa odir, nübortem dang ni kü tango sademba mapang tashi linük nüjiso atema rara ta shiang aser parnok dang maneni nüjiso angutsü atema inyakang ta shiang. India ji künübo talenba nungi salatsü, shingaia alenbanga meyutettsü” ta Netaji-i pa dang ashiba Rahman-i metetdaktsü.
Ano külen, Lieutenent Col Shiro Nonogaki-a kasa tayimtsü nung mena liasü aser pai ashiba agi, “Tayimtsü tsüokba sülen ni mezüng Netaji angudang, pa tayimtsü talaklen abelen tsütsü kima nung angu. Pa süoshi nung mi kaoloka ronga liasü aser pa assistant (Col Rahman)-i pa indang coat semzüktsütsü merangba ni angu.”
Rahman, Nonogaki, Kono, Takahashi aser Nakamura nungeri kuli agütsüba nung tatalokba indang otsü karbo memesüktep shia lir. Parnoki lendong atalokba sülen küm 11 lir kulitemji agütsüba lir. Ajisüaka, parnok ajaki Bose ji tayimtsü lendong nung yiruba indang jangjangja kuli agütsür, ta UK website ajanga metetdaktsü.
Iba tatalokba sülen Netaji temang kanga mejungi kümer Nanmon Military Hospital nung anepalutsü atema anir ao. 1945 September ita India nung British ketdangsertemi Bose aputsü atema Messrs Finney & Davies, HK Roy aser KP De nungertem Bangkok, Saigon aser Taipei-i itdangittsü atema yok. Ajisüaka, parnoki tayimtsü tsüokba lendong insang osangang bener aru.
You must be logged in to post a comment Login