Yimjung o aittsüla

Tang ya Manipur nung Naga nunger o Meitei (Manipur nunger senso purtem) na tsüngda mangatettep aser tetsükchitep rara tulu adoka lir. Joko, Manipur lendenlen Imphal aser temeket nung Khristan-tem tenla kidang sentep junga magitet kümogo aser lendenlen alir Naga nungertem tetsübu tia nung lir. Tang tashi nung Meitei nungertemi Naga nunger gari aika rongdoktsüogo aser Naga nungertem pei kidang meliteti yimkong senden alidak jenoka lir. Iba lendong timtem ya Manipur government-i Manipur nung district talila kar lapokba nungi tenzükba lir. Naga nungertemi tang Manipur state kübok Naga nunger lushi nung district tasen lapoka moudaktsüner. Iba tangatetba aser taginübaji tanü tasen masü saka akhidang nungi liasü. Ibayongji, Manipur government-i district tasen lapoknüyonga melapokdaktsüi nokdanga aruogo. Ajisüaka, tang Ibobi-i aniba sorkari Naga nungertem tangatetba anema inyakba agi Naga nungertemi tejashi marem Manipur nung tenteta aliba Naga nunger telongjem United Naga Council (UNC)-i anir tanga len nungi khu abenba gari kecha Manipur leni marudaktsüi nokdanger. Iba jagi Manipur government-i UNC lenirtem kar puoka lir. Iba ama tensa tia ka nung Manipur nung Naga nungertemi UNC lenirtem chioktsü akanger aser Meiti nungertemi UNC-i mokdanga alibaji chioktsü akanger ta kin ana tsüngda tetsükchitep tuluka adokogo. Atangji, ibai meimlaba mapa kabo masü kechiyong Manipur nung aliba Naga nungertem o Meitei nungertem na taginüba aser nükjidong balala lir. Meitei nungertemi tang Manipur state kübok aliba alushi aser kin ajak tang aliba amai yuner saka Naga nungertemi Manipur state kübok meliner, iba jagi Manipur nung aliba Naga nungertemi India government dang parnok nembo yimten balaka (alternative political arrangement) agüjang ta takangba agüja lir. Ajisüaka, lain nungi reprangertemi angatettsü agi, India government-i Naga nunger o Meitei nunger na prongla dang teimlatsü o-sa ashir südi. Aji oda, Meitie nungertem dang India government-i tang aliba Manipur state alushi ya inch kata memelenshitsü ta ashir aser Naga nungertem danga parnoki aginüba amaji yimten yimsüsübaren balaka kümtettsütsü mulunga lir ta shijen ashir südi ta reprangtetter. Iba jagi balaka Naga nunger o Meiti nunger na tsüngda tali temulung melemtep adoka tang amai tsükchiteptsüsa akümer. Atangji, tang timtem ya ataloker külen taoba anogo ishika tsüngda Manipur sepai ishika kasetogo. Ibajibo, shir inyak südir süang, meinyaktsüla mapa ajak dang tamajungba mapa ka inyakogo ta sasaa bilemer. Manipur state nungsa süaka Naga nungerji Meiti nunger masü aser Meiti nungerji Naga nunger masü, saka Manipur state kümer külen mapang talangka külemia aruogo. Aji oda, Manipur government nung Naga nungera chief minister inyakogo. Iba tashiji maongka agia külemi aruaka Meiti nunger o Naga nunger na meputeptetbaji odangbo masü. Ibaji India government-i jungjunga shisadangtsüla aser melinüsetibo külemi melidaktsütsüla. Aji oda, Meiti nunger asoshi Naga nungertemi parnok den külemi melinüseti sota ayubaji timtem aser takoksa dang asütsü. Item ajakji shisadanga teti yimjung nung Naga nunger o Meiti nunger na putepa alitsüsa tetsüngda nung kari yimjung o bener aitta jembitsütsübaji kanga nüngdak kümogo. Iba ama mapang nung Naga nunger kong alir südir süaka longjema alitsü kanga nüngdaker. Naga nungertem rongnung kin o kin na meputep asütsüa akok saka tangar tsüngdangbo Naga nunger ajakji kasa dang lir. Anungji, tensa tajunga aser tamajunga Naga nunger ajak külemi dang ajurutsü. Ajisüaka, tang ama tensa ajurudang Naga nunger ajak longjemer ola kata magütsütetbaji Naga nunger lenirtem tai asütsü. Naga nunger lenirtemi Naga yimten aser lokti ajungtsü atema masü saka pei ‘party’ ajungtsü kija bilema inyaker aser asayar. Iba jagi pei party-bo takok angur saka Naga nunger takok mangur. Ajisüaka, kin ka ‘party politics’ agi tangar koka taküm melitettsü. Joko, Naga nungertema ‘party politics aser party interest’ koba agi Naga nunger lemsadaktsür, iba politics-ji masü saka ‘Naga national interest aser politics’ indang temulung agüja inyaktsü mapang tongogo.