Yisu Khrista aser pa sülen anidakertem teimbaka

Yihuda nungertem liasü, anungji parnoki  Yihuda nunger Laishiba nungi jembia liasü. AD 30 shi nung Yisu Khrista sür shia arur külen  nungi Pa taküm otsü aser Pai jembibatem tebang ajanga  dang jembia arua liasü. AD 65 shi nungiang item tebang agi jembiba otsütemji bendena zülutsü tenzük, aser ibaji Tasen Lai nung shilem  tuluba ka koba dang ‘Osang tajung Kakettem’ ta ajar iba ya lir. Saka Tasen Lai nung tejentiba zülubatem rongnung Pauli Khristan loktitem dangi züluba shititem ya liasü. Anungji item rongnung tejentibaji I Tesalonika ya AD 50 shi nung zülu ta laishirtemi putetter. Ano Tasen Lai kakettem  rongnung karbo AD mezüng noklangzüng tatemlen aser tanabuba noklangzüng tetenzüklen mapang nunga züluba lir. Tasen Lai kakettem ya Grik oshi koba Rom yimli nung tongtibang oshi  liasü, iba nungji zülu. Shiti aser kakettem züluba mapang nungji, itemji  kija arogo mesüra arogotem aser nisungtem asoshi  balala dang amshia liasü. Küm noklang asem tashi, (AD 100-400) laishirtem aser arogo tebutem rongnung koba kakettem aser shititemsa Tejen Lai  kakettem ama temeshi ta züngshia  agizüktsü,  iba indangji ashishitepa liasü. AD 367 küm Alexandria  nung Bishop Athanasius-i kaket aser shiti 27 shimteta, itemji arogo  aser kija taküm  asoshi temeshi aser tashi akaba kakettem ta züngshitsüla ta zülu. Itemji,  iba mapang nung arogotem nung kanga sapua amshia aliba kaket 27 shimteta züluba liasü. Item kakettem dangji tanü asenoki ‘Tasen Lai’ ta ajar.  ‘Tasen Lai’ ya laishiba nung tanabuba shititem lir. Yangi keta aliba  kaket 27 nung ya Tejen Lai nung tenzükba  Tsüngremer nüburtem otsü indang maneni shia  angutsü. Asen oshi nung ‘Tasen Lai’ ta asüba ya English nung “Testament” koba Latin oshi nung ‘tezüngzüktepba’ ta asüba nungi meyipzük. Iba tezüngzüktepba tongtibangji Mosa ozüngtem nungji angutsü. Shirnoki ozüngtemi ashiba angar, parnokji Tsüngremer nüburtemji lir.  Tasen Lai nung aliba kakettem ya Yisu kangki nung metar  küm noklang ka tsüngda nung züluba kakettem lir. Osang tajung kaket pezü – Mathi, Mark, Luke aser Yohan kakettem nung ya  tesem balala tsütsü nungi Yisu taküm aser pa tesayuba indang tabensa shia lir. Tenyartem mapa nung mezüng arogotem nung Yisu nütsüngtemi Pa osang tajung sayutsüngiba indang shia lir aser yamaji  sayutsüngir Paul shititem nung Khristan taküm rangben libalirutsü aser Yisu sülen  tsüngchir süa anidaktsü indang tabensa tesayuba angutsü. Tasen Lai kaket tatembangba Jungkai Adok nungji Tsüngremi alima aser kotak tasen bener aruba nung Tsüngremer nüburtem tarutsü teimla terajem shia angutsü. Laishiba nung ya Tsüngremer tenangzükba aika angutsü.  Ali meimchir  shirnokisa Pai ashiba angaa, Pa ozüngtem benshir aser Pa tesayuba nung tsüngchir süa  ochishia alir parnokjibo Pai arishi moatsütsü,  anisüngzük agütsütsü, tepela aser tesünep  agütsütsü, rem lanu manung mejangdaktsütsü aser  timtem anogotem nung Paji teyarir ka asütsü ta nangzüka lir. Item ajak dakji alia ano,  shirnokisa Pa dak ochishia amanger aser Pai mulungba ama jajar parnokjibo süaka  teti taküm alitsü asoshi tekümtet agütsütsü Pai nangzüka lir. Yisui ashi, Tebu kidang nenok asoshi talidak renemtsütsü ni aor. Pai renemja akadak teti tepeladak pa chirtem anir  oa  tebu kidangji alitsü asoshi kenü  Yisu alimai arutsü aser  shiba teka nung arr mali parnokji pai anir aotsü. Temeshipurtem atema iba anogoji tepela abensaba  anogo shitakbaji asütsü, yangji  amangba pur ajak densemtsü  renema alitsüla.